پروانه ساقهخوار نیشکر یکی از مهمترین آفات مزارع نیشکر است که باعث خسارت شدید به ساقههای گیاه میشود. این حشره با تغذیه از بافتهای داخلی ساقه، رشد و عملکرد محصول را کاهش میدهد و میتواند تاثیر منفی چشمگیری بر کیفیت و کمیت نیشکر داشته باشد. کنترل به موقع و مدیریت صحیح این آفت، نقش کلیدی در حفظ سلامت مزارع نیشکر و افزایش تولید دارد.
این آفت بومی ایران نیست و بهدنبال انتقال قلمههای نیشکر به ایران وارد شده است. در ایران، این آفت در منطقه هفت تپه و برخی مناطق خوزستان دیده میشود و همچنین در بیشتر نقاط استان فارس مانند فیروزآباد، ممسنی، کازرون، خرامه، کلوار و استهبان جزو آفات مهم برنج بهشمار میآید. میزان آلودگی ساقههای برنج به این آفت تا ۱۰ درصد گزارش شده است (فاضلی، ۱۳۷۰). در سایر نقاط جهان نیز این آفت تاکنون روی ذرت و نیشکر در کشورهای مصر، فیلیپین، هند، ماداگاسکار و جنوب اروپا (اسپانیا) و همچنین در جنوب فرانسه روی برنج مشاهده شده است.
شکل ظاهری پروانه ساقه خوار نیشکر:
تخم: تخمها ابتدا به رنگ لیمویی روشن هستند و به تدریج خاکستری میشوند. قطر آنها حدود ۱ میلیمتر است.
لارو: لاروهای تازه از تخم خارج شده صورتی رنگ و به طول ۱ میلیمتر هستند، ولی در نهایت به ۳۰ تا ۳۵ میلیمتر میرسند.
شفیره: شفیره زرد متمایل به قهوهای است و طول آن ۲۰ تا ۳۰ میلیمتر است. این مرحله درون پیلهای که از بزاق و فضولات خود میسازد، طی میشود.
حشره کامل: طول بدن حشره کامل ۱۵-۱۷ میلیمتر و عرض آن ۲۳-۳۰ میلیمتر است. بالهای جلویی طلایی-قرمز با لکههای سرتاسری و گاهی لکههای سیاه پراکنده دارد. بالهای عقبی سفید کاهی و بدون نقشاند. پروانههای نر کوچکتر و شاخک پروش دارند، در حالی که مادهها بزرگتر و شاخکهای نخیشکل دارند. پروانههای ماده تخمهای خود را در دستههای ۲ تا ۱۰ تایی میگذارند و باروری واقعی آنها ۲۶۰ تا ۳۱۰ تخم است.