مگس جالیز (Dacus Ciliatus) یکی از آفات مهم خانواده کدوییان در مناطق آفریقا، آسیا و خاورمیانه است. این آفت بیشتر روی گیاهان خانواده کدوییان مثل خربزه، هندوانه، خیار و کدو تأثیر می‌گذارد. دلیل گستردگی این حشره، توانایی پرواز بالای حشرات بالغ و همچنین انتقال آن از طریق میوه‌های جابجا شده از مناطق مختلف است. این آفت علاوه بر مزارع، می‌تواند به‌راحتی در گلخانه‌هایی که اصول پیشگیری را رعایت نمی‌کنند، ایجاد مشکل کند.
علاوه بر گیاهان تجاری و خوراکی، مگس جالیز می‌تواند روی علف‌های هرز همین خانواده، مثل هندوانه ابوجهل، نیز آسیب بزند.
وقتی این آفت وارد یک مزرعه می‌شود، به‌خاطر رشد سریع و تولید مثل بالایش، خیلی زود در مزرعه مستقر شده و شروع به تغذیه می‌کند. در نتیجه، در مدت کوتاهی خسارت وسیعی ایجاد می‌شود. در گلخانه‌های خیار که به صورت خارج از فصل کشت می‌شوند، این آفت می‌تواند کل محصول را نابود کرده و غیرقابل استفاده کند.
شکل ظاهری مگس جالیز:
مگس میوه جالیز در طول رشد خود دگردیسی کامل دارد و سه مرحله رشدی اصلی آن عبارت‌اند از تخم، لارو و شفیره. در اینجا به معرفی و شکل‌شناسی هر یک از این مراحل می‌پردازیم:
مرحله تخم:
تخم‌های این حشره به صورت دسته‌های ۳ تا ۹ تایی زیر پوست میوه میزبان گذاشته می‌شوند. این تخم‌ها سفید رنگ و شکل‌شان شبیه دانه‌های برنج است. پس از گذاشته شدن، تخم‌ها طی ۱ تا ۲ روز تفریخ شده و لاروهای سن اول از آن‌ها خارج می‌شوند که بلافاصله شروع به تغذیه می‌کنند.
مرحله لاروی مگس میوه جالیز: کلید اصلی خسارت به میوه‌ها
مهم‌ترین و آسیب‌زننده‌ترین مرحله رشد مگس میوه جالیز، مرحله لاروی است. در این مرحله، لاروها که از تخم‌های زیر پوست میوه تفریخ شده‌اند، شروع به تغذیه از گوشت نرم و داخلی میوه می‌کنند. لاروهای تازه متولد شده حدود ۱ میلی‌متر طول دارند و بدن آن‌ها شفاف و بی‌رنگ است. با رشد لاروها تا مرحله آخر، طول آن‌ها به حدود ۱۱ میلی‌متر می‌رسد و بدن‌شان همچنان بدون تغییر رنگ باقی می‌ماند.
شکل کلی لاروها به گونه‌ای است که سر آن‌ها باریک و به سمت انتهای بدن عریض‌تر می‌شود و هیچ پای قابل مشاهده‌ای ندارند. دوره تغذیه لاروها از میوه‌های آلوده بین ۵ تا ۷ روز طول می‌کشد و در همین مدت، بیشترین خسارت به محصولات وارد می‌شود. پس از پایان این دوره، لاروها وارد مرحله شفیرگی می‌شوند و آماده تبدیل به حشره بالغ می‌گردند.
مرحله شفیرگی مگس جالیز: چگونه این آفت در خاک رشد می‌کند؟
پس از پایان دوره لاروی، مگس جالیز وارد مرحله شفیرگی می‌شود که پیش‌نیاز بلوغ و تبدیل به حشره بالغ است. شفیره این حشره معمولاً در عمق ۳ تا ۱۰ سانتی‌متری خاک تشکیل می‌شود. طول شفیره حدود ۵ تا ۶ میلی‌متر و عرض آن بین ۳ تا ۳.۵ میلی‌متر است. رنگ شفیره در ابتدا زرد کهربایی است اما به مرور زمان به قهوه‌ای تبدیل می‌شود.
مرحله حشره کامل (بلوغ) مگس جالیز: ویژگی‌های ظاهری و اندازه‌ها
در مرحله بلوغ، طول بدن حشرات نر بین ۵.۵ تا ۷.۵ میلی‌متر و حشرات ماده بین ۶.۵ تا ۸.۵ میلی‌متر است. بال‌های این حشره شفاف بوده و هیچ لکه‌ای روی آن دیده نمی‌شود. شکم حشره کمی پهن و خمیده است و رنگ آن قهوه‌ای روشن می‌باشد. این ویژگی‌ها کمک می‌کند تا مگس جالیز بالغ به راحتی شناسایی شود.
راه مبارزه بیولوژیک با مگس جالیز:
فرومون لر جلب کننده افراد نر مگس جالیز محصول شرکت معتبر Econex اسپانیا، راه‌حلی بیولوژیکی و بدون سم برای پایش و کنترل این آفت است.
ویژگی ها و نحوه استفاده از فرومون لر جلب کننده افراد نر مگس جالیز اکونکس:
استفاده از تله دلتا، تله سطلی یا مکفیل و تله سراتراپ توصیه شده است. تله ها بایستی به یک قیم یا تکیه گاه در ارتفاع حدود 1 متری بالاتر از سطح گیاه آویزان گردد.
تعداد تله جهت ردیابی: 2-1 تله در هکتار
زمان بازدید: تله ها باید هر 7 تا 10 روز بازدید شوند.
ماندگاری در محیط: 60 روز پس از نصب
شرایط نگهداری: در دمای 4 درجه سلسیوس یخچال به مدت دو سال و در دمای -18 درجه سلسیوس فریزر به مدت چهار سال
مناسب برای تله‌های فرمونی انباری (دلتا، چسبی و...)
عرضه به‌صورت یک عددی برای کاربرد دقیق و اقتصادی
قابل استفاده در انبارها، کارخانه‌های مواد غذایی، سیلوها، سوپرمارکت‌ها و خانه‌ها
جایگزین مؤثر برای سموم در محیط‌های حساس غذایی
