Nigella sativa seeds
گیاه شناسی سیاهدانه
سیاه دانه گیاهی است یکساله با ساقه های ایستاده به ارتفاع 60 تا 70 سانتیمتر برگها دارای بریدگی های نخی،برگچه های ریز،گل های زیبا به رنگ سفیدخاکستری تا آبی با پرچم های متعدد،کاسبرگ هایی به رنگ گلبرگ،میوه آن به رنگ کپسول(غلاف دانه دار) که درون آن تعداد زیادی دانه سیاه ومعطر قرار دارد.گل ها منظم و دو جنسی،مادگی مرکب و چند برچه ای می باشد.سیاه دانه دارای پرچم های مارپیچی نظم یافته اند.
اکولوژی سیاهدانه
موطن این گیاه جنوب اروپا و آسیای غربی بوده است و از قدیم این گیاه را خصوصا در کشورهای گرمسیر می کاشته اند.این گیاه به سادگی با محیط جدید خو می گیرد.سیاه دانه به کمبود آهن و خاکهای ضعیف حساس است و به سرعت زرد می شود همچنین به شوری و گرما نیز مقاومت خاصی ندارد.
کاشت، داشت، برداشت سیاهدانه
پس از تهیه ی بستر خاک با فاصله 30در30سانتی متر بذر ها کاشته می شوند.گاهی بذر به صورت درهم درکرت پاشیده می شود. در برخی از مناطق کشور مثل سمیرم کشت سیاه دانه به صورت انتظاری انجام می شود به عبارت دیگر به علت احتمال وقوع با زندگی رخ می دهد.زمان گل دادن آن در اواخر اردیبهشت تا تیر ماه می باشد.در کشت پائیزه سیاه دانه در تیرماه و در کشت بهاره در شهریور ماه قابل برداشت می باشند. با زرد شدن کپسول ها می توان اقدام به برداشت ویا پس از ریشه کنی کلی بوته و خشک کردن با خرمن کوبی،بذر های داخل کپسول را جدا کرد.
ارزش غذایی سیاهدانه
در دانه های سیاه دانه 40%روغن ثابت ساپونینی به نام ملانتین وحدود 1.4 در صد اسانس وجود دارد که دارای نیژلون است. ملانتین به صورت مجزا ماده ای سمی است. مواد سمی موجود در این خانواده از آلکالوئیدها (ترکیبات مضر برای قلب) تا اسید لاکتون با زنجیره کوتاه (محرک پوست) متنوع می باشد. حضور مواد دیگری چون ساپونین ها،گلوکوزید های سیانوژنیک نیز در این گیاه غیر معمول نمی باشد.
خواص دارویی سیاهدانه
قسمت های مورد استفاده در سیاه دانه،دانه و روغن فرار آن می باشدکه به عنوان داروی معرق،محرک،بادشکن،صفرا بر و هضم کننده غذا مصرف دارد.از بذر در خوراک نان،چاشنی و در شیرینی ها به عنوان تزئین نسبتا سمی است. از بذر برای زیاد کردن شیراستفاده شده و ملین بوده و دفع کننده ی کرم هم است.این گیاه به صورت موضعی در درمان زگیل و بثورات جلدی مورد استفاده قرار می گیرد.در پزشکی سنتی برای زیاد کردن شیر،ملین،دفع کننده کرم ونیز به عنوان نفخ و قاعده آور توصیه می شده است.عسل سیاه دانه نیز مصارف دارویی فراوان دارد.