بذر دستنبو
بذر دستنبو با نام Queen Anne’s Pocket یکی از اعضای خانواده خربزه بوده و البته یکی از خوش عطرترین صیفی جات را تولید می‌نماید. بذر این میوه در میان انواع بذر صیفی جات به دلیل بوی بسیار خوش و مطبوعی که به محیط پیرامون خود می‌دهد، معروف شده و حتی دلیل نام‌گذاری این میوه نیز همین است. هر کسی آن را در دست می‌گیرد تا ساعت‌ها می‌تواند بوی خوش عطر آن را در دست خود نیز احساس نماید. میوه این بذر خواص دارویی و درمانی زیادی دارد و بیشتر به دلیل همین خواص خود مصرف می‌شود؛ زیرا گوشت آن هر چند خوراکی است، اما طرفداران زیادی ندارد. در برخی استان‌ها مانند خراسان جنوبی شاهد رشد خودرو این بذر نیز هستیم که در نوع خود جالب می‌باشد. فصل مناسب کشت بذر دستنبو فصل خوش آب و هوای بهار است.
بذر دستنبو به صورت یک ساله کشت شده و اگر به تاریخچه آن نگاه کنیم، ایران و هندوستان اولین مکان‌هایی هستند که بذر این گیاه در آنجا کشت شده‌اند. ساقه‌های رونده دستنبو روی زمین حرکت کرده و با میوه نارنجی متمایل به قهوه‌ای و برگ‌های قلبی یا تخم مرغی می‌توان گیاه آن را از سایر هم خانواده‌های آن تشخیص داد. پوست میوه دستنبو در اثر میزان آفتاب رسیده آن می‌تواند رنگ روشن‌تر یا تیره‌تری داشته باشد.
خواص دارویی و خطرات مصرفی
هرچند میوه خوش مزه‌ای از بذر دستنبو کشت نمی‌شود اما این میوه از نظر درمانی و دارویی خواص و فواید بسیار زیادی دارد. از این میوه برای درمان و دفع سنگ کلیه، درمان رماتیسم و نقرس، یبوست، عفونت کلیه و مثانه، تنظیم فشار خون، پیشگیری از یرقان، رفع حرارت کبد، زیاد کننده شیر زنان، دفع سموم بدن، تقویت عضلات و تکمیل استخوان بندی بسیار مؤثر است. این میوه همچنین دارای مقادیر زیادی آنتی‌اکسیدان، کلسیم و فسفر است که در افرادی که در این موارد کمبود دارند، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
البته رعایت برخی نکات نیز در مصرف این میوه لازم است. پوست آن خوراکی نبوده و خوردن آن همراه غذا می‌تواند باعث سوءهاضمه نیز شود. مصرف زیاد آن برای بیماران دیابتی و کسانی که سوءهاضمه داشته یا با ورم روده و نفخ معده و درد در آن روبرو هستند، خطرناک می‌باشد.
مراحل کاشت بذر دستنبو
مانند کشت انواع بذر صیفی جات کشت این بذر هم در دو روش مستقیم و غیر مستقیم صورت می‌پذیرد. در روش مستقیم بذرها در فصل بهار و در فضای آزاد کاشته شده و نیاز به مکانی برای دریافت مستقیم نور و گرمای خورشید هستند. در روش غیر مستقیم اواخر زمستان اقدام به کاشت آن‌ها در گلدان و ظرف‌های مناسب کشت می‌شود. مراحل هر دو روش را رد زیر با هم مرور می‌کنیم.
کاشت مستقیم بذر دستنبو
- آماده سازی بستر مناسب برای کاشت بذرها
استفاده از یک خاک حاصلخیز با زهکشی مناسب که کمی هم کود دامی پوشیده با آن ترکیب شده باشد، شرایط لازم برای کشت این بذر را فراهم می‌آورد. البته قبل از کاشت بایستی خاک تا عمق 30 تا 40 سانتی‌متری شخم زده شده و این مواد با آن ترکیب گردند. مکانی از باغچه را نیز برای کاشت آن انتخاب نمایید که به 6 تا 8 ساعت نور مستقیم خورشید دسترسی داشته باشد.
- کاشت بذرها
بذرها قبل از کاشت بایستی به مدت 48 ساعت در یک پارچه نرم دار نرم و پنبه‌ای نگهداری شوند. برای کاشت آن‌ها نیز 3 تا 4 عدد بذر را در فواصل 30 تا 40 سانتی‌متری از هم و در عمق 1 تا 2 سانتی‌متری خاک بکارید. بهتر است قبل از کشت، 10 سانتی‌متر بالای خاک را نیز با کود دامی و کمپوست بپوشانید.
- آبیاری بذر دستنبو
دستنبو برای رشد نیاز به آب زیادی ندارد و حتی بارش باران در زمان رسیدن این میوه می‌تواند باعث کاهش کیفیت آن شود. با این همه در خاک‌های سنگین که آب بیشتری نگه می‌دارند هر 10 تا 12 روز و در خاک‌های سبک هر 6 تا 8 روز می‌توان بوته‌ها را آبیاری کرد.
- برداشت
یکی از ترفندهای تشخیص رسیده بودن میوه دستنبو بوی معطر آن است؛ اما به‌طورکلی 80 تا 90 روز پس از کاشت زمان برداشت می‌رسد.
کاشت بذر دستنبو به روش غیر مستقیم
مراحل انجام این روش کاشت شبیه به موارد روش مستقیم می‌باشد. با این تفاوت که بذرها را باید در ظروف مخصوص بکارید. برای این کار هم می‌توانید پس از تهیه آن‌ها، سوراخ‌های ریز در کف گلدان‌ها ایجاد نموده و برای زهکشی خاک نیز یک لایه نازک سنگ ریزه در کف ظروف بریزید. حالا می‌توانید خاک مناسب را در گلدان ریخته و پس از مرطوب کردن آن بذرها را در عمق 3 تا 4 سانتی‌متری بکارید. در هر گلدان هم کاشت 2 تا 3 بذر کفایت خواهد نمود.
برای نگهداری بذرها و حفظ رطوبت خاک گلدان هم می‌توانید از یک پلاستیک شفاف سوراخ دار در روی آن استفاده کرده و بعد از جوانه‌زنی آن را بردارید.
