کنجد آرکا بذر ایرانیان
نام علمی کنجد: Sesamum indicum
درصد خلوص بذر کنجد: ۹۵ درصد
درصد قوه نامیه بذر کنجد: ۹۰ درصد
وزن هزاردانه کنجد: ۲/۶ گرم
کنجد از جمله نباتات بومی ایران است که از قرن ها پیش در مناطق گرمسیر و نیمه گرمسیر کشور کشت می شده است. کنجد به دلیل مقاومت به خشکی و گرما اهمیت بسیار زیادی در توسعه کشاورزی مناطق خشک و نیمه خشک بعنوان کشت تابستانه دارد. کنجد معمولا، بعنوان زراعت دوم (کشت تابستانه) در تناوب با محصوالت جالیزی و غالت (گندم و جو) قرار گرفته و در توسعه کشاورزی پایدار منطقه اهمیت بسزائی دارد.
دانه كنجد حدود ۲۵ درصد پروتئين و بين ۴۵ تا ۶۰ درصد روغن غيرخشك شونده مطلوب با ضريب یدي ۱۱۰ تا ۱۳۰ دارد. طعم روغن كنجد مطبوع و ثبات و پايداري آن زياد است. روغن كنجد اكسيده نميشود و اين خاصيت به علت وجود ماده ای به نام سسامولين (Sesamolin)است كه در اثر تجزيه به يك ماده ضد اكسيده شدن بنام سسامول (Sesamol )تبديل ميشود.
ارتفاع گیاه کنجد:
ارتفاع این گیاه متغیر و بین 30 تا 60 سانتی متر است.
فاصله کاشت بذر کنجد:
فاصله کاشت بذر بین 10 تا 20 سانتی متر است.
عمق کاشت بذر کنجد:
پس از کاشت بذر لایه نازکی خاک نرم و کود بریزید.
خاک مناسب رشد کنجد:
برای رشد به خاک حاصلخیز با زهکشی مناسب نیاز دارد.
دمای مورد نیاز کنجد:
دمای ایده آل برای رشد این گیاه دمای مناطق گرم و خشک می‌باشد.
زمان گلدهی کنجد:
گلدهی این گیاه یک تا دو ماه پس از کاشت بذر می‌باشد.
مقدار آبدهی کنجد:
به آبیاری متوسطی نیازی دارد. در برابر خشکی مقاوم است.
نور مناسب رشد کنجد:
از گیاهان آفتاب دوست می‌باشد که برای رشد به نور زیاد خورشید نیاز دارد.
کاشت
عملیات مربوط به شخم و آماده نمودن زمین و اجرای دیسک جهت خرد کردن کلوخ با توجه به وضعیت آب و هوایی منطقه در اوایل فروردین توصیه می‌گردد. مقادیر کودهای موردنیاز هم شامل ۵۰ کیلوگرم اوره، ۱۰۰ کیلوگرم فسفات در هکتار قبل از کاشت و ۲۵ کیلوگرم اوره بر هر هکتار به‌صورت کود سرک در زمانی که ارتفاع گیاه به ۲۰ سانتی‌متر رسیده است، قابل‌مصرف است. همچنین در صورت نیاز می‌توان کود پتاسه را به مقدار لازم به خاک افزود. با اجرای دیسک دوم در اواخر فروردین که بعد از پاشیدن کود انجام می‌یابد، زمین مربوطه برای کاشت آماده می‌گردد. بذور را بایستی قبل از کاشت با یکی از قارچ‌کش‌های موجود و رایج بر طبق توصیه فنی کارشناسان و مروجان ضدعفونی نمود. از سموم علف‌کش با توجه به نوع علف و قبل از کاشت طبق نظر کارشناسان ذی‌ربط استفاده کرد. میزان بذر مصرفی برای زراعت کنجد ۶ تا ۷ کیلوگرم بذر برای یک هکتار توصیه می‌گردد و زمان مناسب بذرپاشی نیز بر اساس شرایط آب و هوایی منطقه قابل پیش‌بینی است.
برای کشت کنجد فواصل بین خطوط کاشت حدود ۵۰ الی ۶۰ سانتی‌متر و فاصله بوته روی خطوط ۵ سانتی‌متر مناسب است. عمق کاشت به نوع خاک بستگی دارد و حداکثر تا ۵/۲ سانتی‌متر کافی به نظر می‌رسد. میزان اسیدیته خاک جهت کاشت این گیاه باید بین ۵/۶ تا ۵/۷ باشد و به علت حساسیت گیاه کنجد به خاک‌های شور، کشت این گیاه در زمین‌های شور مناسب نیست. به‌هرحال بذرهای کنجد در زمین‌هایی که دارای کلوخ باشد یا عمق کاشت به‌دقت تنظیم نگردد و یا زمین سله بسته باشد، به‌خوبی و به‌طور یکنواخت سبز نمی‌گردد. در تعیین تاریخ کاشت کنجد رعایت سه نکته اساسی ضروری است، اول درجه حرارت مناسب جهت سبز کردن، دوم پایداری دمای هوا به‌منظور اینکه پس از سبز کردن افت حرارت پدید نیاید، سوم زمان گلدهی مصادف با گرمای بیش‌ازحد نگردد زیرا منجر به عدم باروری گل‌ها شده و تعداد کپسول‌های تشکیل‌شده کاهش می‌یابد. حداقل حرارت خاک برای جوانه زدن و سبز شدن کنجد حدود ۲۰ درجه سانتی‌گراد است. در این حرارت کنجد ۴ تا ۷ روزه سبز می‌شود. کاشت می‌تواند هنگامی انجام شود که میانگین شبانه‌روزی حرارت هوا به ۲۰ تا ۲۵ درجه سانتی‌گراد رسیده باشد. با توجه به شرایط جوی مناطق کشت کنجد و نیازهای این گیاه، کنجد یکی از آخرین زراعت‌های بهاره است که کشت می‌گردد. در مناطق گرمسیر کشت کنجد اغلب بعد از برداشت گندم و جو انجام می‌شود. در مناطق پنبه‌کاری می‌توان یک تا دو هفته پس از پایان کشت پنبه به کشت کنجد اقدام نمود. در مناطقی که ذرت و سویا کشت می‌گردد باید حداقل ۲۰ روز پس از سویا این گیاه را کاشت.
خواص
دانه‌های کنجد ممکن است که کوچک باشند اما مزایای زیادی برای سلامتی دارند. دانه کنجد از گیاه کنجد گرفته شده است و یکی از قدیمی‌ترین گیاهان روغنی در جهان محسوب می‌شود. بسیار مقاوم است و می‌تواند در انواع شرایط آب و هوایی رشد کند. این دانه‌ها بسیار کوچک هستند، حدود 2 میلی‌متر عرض و 3 تا 4 میلی‌متر طول دارند. در اصل آن‌ها بومی هند و قسمتی از آفریقا بوده‌اند، اگر چه اکنون بسیاری از کشورهای دیگر نیز آن‌ها را به‌خوبی کشت می‌کنند. اگر چه این دانه‌ها روغنی است، اما محتوای چربی آن‌ها تا حد زیادی سالم است به همین دلیل یکی از روغن‌های سالم برای پخت‌وپز در سراسر جهان استفاده می‌شود. دانه‌های کنجد را می‌توان بدون پوست یا با پوست تهیه کرد.
دانه‌های کنجد بسیار مغذی هستند. تنها 100 گرم از این دانه‌ها می‌توانند 573 کیلوکالری انرژی داشته باشند. علاوه بر این آن‌ها همچنین حاوی تقریباً 50 گرم چربی است که حدود 85 درصد چربی‌های سالم هستند. این دانه‌ها همچنین حاوی مقدار زیادی ویتامین B6، تیامین، نیاسین، کلسیم، مس، منیزیم، آهن و فسفر هستند.
