انواع هرس باردهی و فواید آن بخش اول

lik

انواع هرس باردهی و فواید آن بخش اول

تعريف تربيت : Training

ايجاد يک فرم خاص (ستوني -هرمي – بيضي کروي و مجنون) در تاج نهال به منظور حصول هدف يا اهدافي خاص را تربيت نهال گويند.بر اساس شکل طبيعي درختان ، لازم است قبلا” در خزانه هاي توليد، هرس و تربيت اوليه بر روي نهال صورت پذيرد بعبارتي هرس در فضاي سبز هدف نيست ، وسيله اي است براي تربيت درخت. از آنجا که اين عمل بطور صحيح و مناسب در اکثر نهالستانها انجام نمي شود ، لازم است پس از کاشت ، با توجه به فرم طبيعي درخت (ستوني- هرمي- بيضي- کروي ومجنون) و نوع کاربرد در فضاي سبز اسکلت اوليه درخت را با   تربيت مناسب ( هرس اوليه که بسيار مهم وحياتي مي باشد ) شکل دهيم.

البته همانگونه که ذکر شد  در شرايط ايده آل بهتر است اين کار در نهاستان انجام شده و در محيط هاي شهري احتمال شکسته شدن بازوهاي اصلي توسط افراد خصوصاً برخي از دانش آموزان مي باشد که شکل نامطلوبي را براي درخت در سالهاي آينده به وجود خواهد آورد. اينگونه درختان بهتر است جابجا شده و نهال جديدي جاي آن غرس گردد.

تعريف هرس: Pruning

هرس به طور کلي علم و هنر قطع کامل يا جزيي اندامهاي مختلف گياه مي باشد به منظور تحت تاثير قرار دادن و هدايت مسير رشد و باروري گياه يا به طور کلي اصلاح و بهبود نماي ظاهري که در نهايت باعث تنظيم و کنترل رشد ، گلدهي و ميوه دهي مي گردد.

تعريف هرس : بريدن يا حذف کردن تمام يا قسمتي از شاخه ، ريشه ، برگ ، گل ، ميوه و يا پوست درخت را طبق اصول و فنون معين ، هرس مي گويند. عمل هرس ، بر رشد رويشي و زايشي گياه و افزايش کيفيت و کميت محصول و ايجاد فرم دلخواه و مناسب براي درخت تاثير دارد .

فوايد هرس : مجموعه فوايدي که عمل هرس در بر دارد، به قرار زير است :

1-   افزايش کيفيت و کميت محصول

2-   متعادل شدن ميزان محصول سالانه و در نتيجه جلو گيري از سال آوري درختان

3-   ايجاد زاويه مناسب بين درختان و تنه درخت که باعث افزايش استحکام آن مي شود

4-   حذف شاخه هاي آفت زده و بيمار

5-   ايجاد تعادل بين حجم شاخ و برگ (تاج درخت ) و حجم ريشه درخت

6-   جوان شدن درختان مسن

7-   ايجاد فرم مطلوب و مناسب براي درخت . اين امر علاوه بر تاثير فيزيولوژي در درخت ، در شکل سازي و طراحي و تزيين باغ و فضاي سبز اهميت دارد .

اصول هرس : اصول هرس در واقع اصول و قوانين فيزيولوژي حاکم بر درخت است . به دليل اهميت اين قوانين ، قبل از اقدام به هرس دانستن و مد نظر قرار دادن آنها ضروري است :

اصل اول : هوا ونور باعث تغذيه و رشد اعضا درخت مي شود

اصل دوم : قسمت فوقاني يک شاخه بهتر از قسمت تحتاني آن تغذيه مي شود .

اصل سوم : از نظر رشد و نمو بين اعضاي رويشي و زايشي درخت , رقابت متقابل وجود دارد .

اصل چهارم : قسمتهاي مختلف يک شاخه با يکديگر همبستگي دارند . بنابراين , اگر شاخه اي هرس شديد شود , آن مقدار از شيره گياهي که به مصرف تمامي شاخه ميرسيد , در اختيار اندامهاي مجاور قرار گرفته و رشد و نمو آنها را تسهيل مي کند .

اصل پنجم : جوانه هاي واقع در قسمتهاي از شاخه که شيره خام بيشتري دريافت مي کنند , تبديل به شاخه شده و توليد چوب مي کنند .

اصل ششم : بر عکس حالت فوق , جوانه هاي که شيره پرورده بيشتري دريافت مي کنند , به شاخه ميوه دهنده تبديل مي شوند .

هرس باردهي:

هدف از هرس باردهي آنست که با تقويت اعضاي بارور، تضعيف اعضاي خيلي قوي ، محدود ساختن رشد اندامهاي رويشي، تبديل جوانه هاي چوبي به گل (در بعضي از درختان ) و اعمالي از قبيل ، بار دهي درخت کنترل و اندامهاي بارور به سمت توليد محصول مرغوب هدايت شوند هرس خم کردن و برداشتن پوست شاخه يا خم کردن آن ، هرس برگ ، گل ، ميوه و ريشه ، چون به نحوي در باروري درخت تاثير دارند همگي به عنوان هرس باردهي معرفي مي شوند.

انواع هرس باردهي :

1- هرس شاخه

2- هرس ريشه

3- هرس برگ

4- هرس پوست

براي آشنايي هر چه بهتر با هرس باردهي ابتدا لازم است با قسمت هاي مختلف يک درخت آشنا شويم.

مختصري از مورفولوژي يک درخت:

1- تنه: حد فاصل بين طوقه و تاج درخت را تنه مي گويند.

2- شاخه: از تنه، شاخه هاي اصلي منشعب شده و از هر شاخه اصلي تعدادي شاخه فرعي منشعب ميشود که به آنها شاخه هاي فرعي درجه يک و به شاخه هايي که از شاخه هاي فرعي درجه يک منشعب مي شوند، شاخه هاي فرعي درجه دو مي گويند.

روي هر شاخه،اعضاء زير وجود دارد:

3- جوانه: آنها را چشمه يا چشمک نيز ميتوان ناميد. ساختمان داخلي جوانه،برحسب اينکه بعدا به ميوه،شاخه و يا برگ تبديل شود،تفاوت ميکند.شکل خارجي جوانه شاخه(چوب)کشيده و نوک تيز است و در داخل از برگچه هايي که يکديگر را پوشانده اند،تشکيل شده است و اين برگچه ها، قسمتهاي داخلي جوانه را از تاثير عوامل جوي خارج حفظ مي کنند و اغلب اين جوانه ها به وسيله يک برامدگي بالشتک مانند به شاخه متصل مي شوند.جوانه چوب روي شاخه هاي يک ساله يا در انتهاي آنها وجود دارد. اين جوانه قادر است در صورت دريافت شيره پرورده فراوان،شاخه جواني را به وجود آورد.برعکس اگر به ميزان مناسب تغذيه شود،ميتواند پس از يکسال به ميخچه و پس از دوسال به لامبورد تبديل شود که هر دو اين اندامها بارده هستند.

شکل خارجي جوانه گل گرد و کروي است و زير پوششهاي جوانه، در داخل چند برگچه و در وسط برگچه سلول اصلي گل قرار دارد. در انواع درختان، نوع جوانه تفاوت دارد. يعني در درختان هسته دار مانند زردآلو،هلو و گيلاس جوانه براي منظور خاصي به وجود مي آيد(گل يا شاخه). در صورتيکه در درختان دانه دار مانند سيب و گلابي جوانه ها به منظور خاصي تشکيل نمي شوند.يعني در اوايل عمر، جوانه از براکته و چند برگچه داخلي تشکيل شده و بعدا به مقتضاي محيط و طرز پرورش ممکن است به جوانه شاخه و يا گل تبديل شود. سير تکاملي جوانه در اين درختان 3 تا 4 سال به طول مي انجامد. اغلب با هريک از جوانه هاي نامبرده يا دو جوانه کوچکتر مشاهده ميشود که نزديک به جوانه گل يا چوب و در طرفين ان قرار گرفته اند. موقعي که جوانه اصلي به علتي از بين برود و يا خشک شود،يک يا هر دو جوانه جانبي که جوانه انتظار نام دارد،شروع به نمو مي کنند.

علاوه بر جوانه هاي انتظار پنج نوع زايده خشبي نيز روي هر شاخه مشاهده ميشود.اين شاخه يا زايده ها عبارتند از :

4- ميخچه(Dard): ميخچه زايده اي کوتاه و خشبي ميباشد که طول آنها از 4تا 5سانتيمتر تجاوز نمي کند و مانند شاخک،حامل جوانه گل و ميوه ميباشد.از قطع ميخچه بايد به عنوان يک عضو ميوه دهنده خودداري نمود.

5- شاخک يا برندي(Brindille): عبارت از شاخه کوتاه(در حدود 10تا40 سانتيمتر)نازکي است که در انتهاي ان ممکن است يک جوانه چوب يا يک جوانه گل قرار گرفته باشد.اين اندامها بيشتر روي درختان دانه دار ديده ميشوند.

6- لامبورد(Lambourd): اين شاخه ها از براندي کوتاهترند و غالبا داراي جوانه گل هستند.

7- نرک يا گورمان(Gourmand): اغلب بر روي شاخه اصلي و يا فرعي شاخه هاي طويل و ضخيم ديده مي شوند که به طور کلي فاقد جوانه گل بوده به طور عمودي رشد ميکنند،و چون عقيم مي باشند بايد به کلي از محل اتصال به شاخه حامل آن را قطع کرد.

8- بورس: در درختان ميوه دانه دار، بورس برامدگي ضخيم و گوشت مانندي است که در محل ايجاد ميوه به وجود مي آيد.اين عضو حامل تعدادي جوانه چوب و گل است.

گرداورنده : خانم مهندس مدني