4 بیماری شایع بادام
آشنایی با 4 بیماری لکه برگی قارچی بادام
1- لکه آجری برگ بادام :
مناطق انتشار :
در ایران لکه آجری برگ بادام در تربت حیدریه ، ارومیه ، عجب شیر، آذرشهر، قصر شیرین، قزوین، مشهد ، تبریز ، مراغه ، کاشان ، شبستر ، گناباد ، شیروان ، اصفهان و روی بادام کوهی ( Amygdalus reuteri ) در خرم آباد لرستان دیده شده است ( اشکان و اسدی 1353). بنی هاشمی (1375) می نویسد که این بیماری در تمام مناطق بادام کاری استان فارس شیوع دارد. به طور کلی می توان گفت بیماری در تمام مناطق بادام خیز کشور شایع است ، ولی شدت آن در بادامستان های قزوین، آذربایجان شرقی و اصفهان بیشتر به چشم می خورد.
نشانه های بیماری لکه آجری برگ بادام :
نشانه این بیماری روی برگ بادام نخست به صورت لکه هایی بی شکل و سبز متمایل به زرد ظاهر می شود . بعدا سبزینه برگ در محل لکه ها که معمولا گوشه دار و با حاشیه مشخص هستند زایل شده ، به رنگ زرد در آمده ، به تدریج که قارچ عامل بیماری پیشروی ، رشد ونمو می کند رنگ لکه ها نیز از زرد به نارنجی تند و بعد به قرمز آجری در می آید. در این هنگام بافت برگ در محل لکه ها ضخیم شده ، به سمت سطح تحتانی برجسته می شود ، درحالیکه در رویه بالایی برگ فرو رفتگی به وجود می آید (شکل 1). قطر برگ درمحل لکه ها کلفت تر می شود وگاهی به 2تا 3 برابر ضخامت برگ سالم می رسد. اواخر فصل تابستان رنگ لکه های بزرگ کاملاً قهوه ای وسپس تیره شده ، بافت برگ در این قسمتها مرده وخشک می شود. گاهی به علت پیوستن تعدادی از این لکه ها ، تمام پهنک برگ فاسد شده ، برگ می ریزد. ریزش برگ های به شدت عفونی و لکه دار، از تابستان شروع شده ، تا اواسط پاییز ادامه می یابد.
عامل بیماری لکه آجری بادام :
عامل بیماری لکه آجری برگ بادام Polystigma amygdalinum است. این قارچ قبلاً P.ochraceum نامیده می شد. قارچهای جنس Polystigma روی آلو وگوجه هم ایجاد لکه قرمز می کنند. این جنس از راسته Phyllacorales و رده Pyrenomycetes است. آسک ها در پریتس به طور مجتمع یا پیرامونی تشکیل می شوند. موقع رسیدن پریتس پارافیزها نازک می شوند و از بین می روند. در هر آسک هشت آسکوسپور تک سلولی بیضوی وبی رنگ تشکیل می شود. این قارچ انگل اجباری است . پیکنیدهای قارچ انجیری وپیکنیدیوسپورها نخی شکل بوده ، کمی انحنا دارند (شکل 2). اندازه پیکنیدیوسپورها 22*3/1 میکرومتر است. قارچ P.amygdalinum هتروتال است.
شکل (2) پیکنیدهای قارچ انجیری وپیکنیدیوسپورها نخی شکل بوده ، کمی انحنا دارند.
چرخه بیماری و اپیدمیولوژی بیماری لکه آجری بادام :
قارچ عامل این بیماری به شکل پریتس در برگهای آلوده ریخته شده در زمین باغ زمستان گذرانی می کند. اوایل تا اواسط بهار در شرایط مرطوب وبارانی ، آسکوسپورهای رسیده قارچ به برگها انتقال پیدا کرده ، ایجاد عفونت می کنند. دوره کمون بیماری حدود 35 روز است . پیکنیدهای قارچ در خلال فصل رشد در برگ روی درخت تشکیل می شوند و پیکنیدیوسپورهای رسیده در هوای بارانی و مرطوب از منفذ پیکنید خارج می شوند ، ولی نقشی در ایجاد عفونت ندارند . این بیماری تک چرخه ای است ، سرآغازه های پریتس های قارچ در برگهای روی درخت در محل تشکیل پیکنیدها به وجود می آیند. پریتس های موجود در برگهای آلوده ریخته شده بر زمین اگر در شرایط مرطب قرار گیرند، به تدریج کامل و رسیده شده، آسکوسپورهای آن در اوایل بهار می رسند. آزمایشهای انجام شده به وسیله بنی هاشمی (1362) در منطقه مهارلو در فارس موید آنند که آسکوسپورها همزمان با بازشدن گلها در هوا پراکنده شده خروجشان از پرتیس حاقل 4 هفته ادامه می یابد. حداکثر رهایی آسکوسپورها در دو هفته اول، همزمان با ریزش گلبرگها و دوره کمون بیماری در شرایط محل آزمایش 4 تا 5 هفته است. برای تشکیل آسکوکارپ، دمای محیطی که برگهای عفونی در آن قرار گرفته باید به مدت 1 تا 2 ماه در حدود 5 درجه سانتی گراد باشد. دردمای بیش از 10 درجه سانتی گراد آسکوکارپ نشکیل نمی شود. همان طور که نوشته شد پیکنیدیوسپورها نقشی در ایجاد عفونت ندارند ، ولی ممکن است در نرهاگ گیری و تشکیل پرتیس موثر باشند.
مبارزه با بیماری لکه آجری بادام :
1- جمع آوری برگهای ریخته شده در سطح خاک و سوزاندن آنها در اواخر پاییز، مقدار مایه قارچ را کاهش می دهد.
2- شخم زدن زمین باغ قبل از بازشدن جوانه ها نیز در کاهش مایه قارچ موثر است؛ زیرا با این عمل، خاک عاری از برگهای محتوی پرتیس ها از عمق به سطح می آید و بالعکس برگهای محتوی مایه قارچ زیر خاک دفن می شوند.
3- درختان را باید 2 تا 3 بار سمپاشی کرد. ابتدا هنگامی که گلبرگهای درخت می ریزند ، بار دوم 15 روز بعد و در صورتی که شرایط جوی برای وقوع آلودگی و خروج آسکوسپورها مناسب باشد سمپاشی سوم به فاصله 15 روز پس از سمپاشی دوم انجام می شود . برای سمپاشی می توان از قارچ کشهای مسی ( مثل کاسید، کواپراویت و مخلوط بردو ) بهره گرفت. زینب هم به نسبت 2 تا 3 در هزار موثر است . تریفورین با نام تجاری ساپرول به نسبت 3 در هزار درکنترل این بیماری موثر است. بر اساس آزمایشهای انجام شده به وسیله شریفی تهرانی و ذاکری (1368) قارچ کشهای بیترتانول (با نام نجاری بایکور)، زینب و مانکوزب در کنترل این بیماری موثرند و بیترتانول بیماری را به طور رضایت بخشی مهار میکند.
آزمایشهایی که به وسیله حیدریان و مرادی (383) در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان چارمحال و بختیاری به عمل آمده است نشان می دهند که مقاومت 20رقم بادام آزمایش شده نسبت به لکه آجری برک بادام تفاوت دارند: ارقام فرانیس، شکوفه، 6 و 12 شاهرود مقاوم ترین، ارقام امامیه،1،16 و 19 شاهرود حساس ترین رقم مامایی خیلی حساس و سفید مقاوم هستند.(برای اطلاعات بیشتر در مورد بیماری لکه آجری برگ بادام به بررسیهای انجام شده به وسیله اشکال و اسدی، 1353 و بنی هاشمی، 1990 مراجعه شود.).
نکته : تفاوت دو بیماری لکه آجری بادام و لکه قرمز برگ آلو :
عامل لكه آجری Polystigma ochraceum ) Polystigma amygdalium) وعامل لكه قرمزآلو Polystigma rubrum است. روی برگ بادام لكه‌ها كشیده و بزرگند(شکل 3) ولی روی برگ آلو لكه‌ها تقریبا گردند. لكه آجری بادام به برگ حمله میكند، ولی لكه قرمز علاوه بر برگ به شاخه نیز حمله میكند. در هردو لكه‌ها چرمی وضخیم هستند. بیماری منوسیكل است.
شکل (3) بیماری لکه قرمز برگ آلو وگوجه Polystigma rubrum
2-بیماری بلایت برگی بادام :
Almond Leaf Blight
Pathogen: Seimatosporium lichenicola
نشانه های بیماری :
در طی بهار و تابستان برگ های آلوده و قهوه ای رنگی که در ابتدای شاخه ها قرار دارند، پژمرده و خشک شده و سپس می میرند (شکل 4 ). بیماری بلایت برگی بادام بیماری چندان شایع و خسارت زایی نبوده و در صورت شیوع کمتر از %20 برگ ها در طی یک فصل رشد آلوده می شوند. زمستانگذرانی قارچ به صورت کنیدی در روی دمبرگ ها می باشد و این کنیدی ها توسط بارندگی در باغ پخش می شوند.
شکل (4 ) نشانه های بیماری بلایت برگ بادام
3-بیماری زنگ بادام :
Almond Rust
Pathogen: Tranzchelia discolor
نشانه های بیماری زنگ بادام :
شروع بیماری همراه با پیدایش لکه های سبز متمایل به زرد کم رنگ در دو سطح برگ است. لکه ها کم و بیش زاویه دار هستند و رنگشان زرد براق می شود. روی لکه های واقع در سطح زیرین برگ، جوشهای تیپ مولد یوریدیوسپور به رنگ قهوه ای- نارنجی تشکیل می شوند. جش های واقع در سطح تحتانی برگ نسبت به سطح فوقانی تیره تر می باشند (شکل 5 ). گاهی تلیوسپورهای سیاه رنگ این بیماری می آیند و این به نوع میزبان و فصل بستگی دارد.
شکل (5) جوش های ناشی از بیماری زنگ بادام در درسطح رویی و زیری برگ
مشخصات زنگ بادام در ایران T.iranica :
یوریدینیوم ها بصورت لکه های زرد تا قهوه ای به ابعاد (14-) 38-21×20/4-12 میکرومتر و دارای 5 میکرومتر ضخامت در قسمت انتهایی بوده و تلیومها به رنگ قهوه ای مایل به سیاه می باشند. ابعاد تلیوسپورها 44-29×28-20 میکرومتر و به اشکال تخم مرغی کشیده یا گرد و به ضخامت 5-3 میکرومتر می باشند.
دو سلول تلیوسپورهای T.discolor از نظر شکل و رنگ با هم متفاوت هستند و دیواره خارجی آنها به طور یکنواخت پوشیده از زگیل نیست. سلول بالایی به وضوح زگیل دار و کروی است و اغلب دیواره آن در انتها ضخیم می شود. سلول پایه بیضوی کشیده یا بیضوی تخم مرغی است که به سمت پایه باریک می شود و کم رنگ تر از سلول بالایی است. زگیل روی سلول پایه بسیار کم است و یا وجود ندارد.
مبارزه با زنگ بادام :
بیماری زنگ درختان میوه را در صورت در صورت شدید بودن بیماری و صرفه اقتصادی ، می توان با سمپاشی حفاظتی و با استفاده از سموم قارچ کش دی تیوکارباماتی مهار کرد. در نواحی ای که بروز زود هنگام زنگ معمول است، سه دفعه (یک ، دو و سه ماه قبل از برداشت محصول ) درختان را تیمار می کنند. در مناطقی که بیماری زنگ شدت ندارد ویا بیماری دیر هنگام بروز می کند ، توصیه می شودکه درختان بعد از برداشت محصول سمپاشی شوند.
4-بیماری اسکب بادام :
Almond Scab
Pathogen: Cladosporium carpophilum
نشانه های بیماری اسکب بادام :
لکه ها دارای ظاهری نرم و صاف می باشند. رنگ زخم ها خاکستری مایل به سیاه بوده و در روی برگ، شاخه و میوه ها قابل رویت می باشد. معمولا با بالا رفتن دمای هوا در اواخر بهار و یا شروع تابستان لکه ها بروز پیدا کرده و قابل تشخیص می شوند (شکل 6 ). قارچ به صورت کنیدی در روی زخم های شاخه زمستان گذرانی می کند.
شکل (6) علایم بیماری اسکب بادام روی میوه، برگ و شاخه
مبارزه با بیماری اسکب بادام :
در صورت شدت آلودگی مبارزه با سموم مسی و سم داکونیل در طی بهار و تابستان، به ویژه پس از ریزش گلبرگ ها توصیه می گردد.
ماخذ : اشکان، س.م. درسنامه بیماری های مهم درختان میوه در ایران. 1390.
Ogawa, J. K. Uyemoto, and B. A. Jaffee, primary collators; updated by B. L. Teviotdale. Diseases of Almond.
گرد آورنده : سپیده مدنی – کارشناس ارشد گیاهپزشکی از گروه کشاورزی اف اس پی مارکت.
نظرات کاربران