کرم سفید ریشه حشره ای ویران کننده

کرم سفید ریشه حشره ای ویران کننده در مزارع

scarab beetles

(Col. Scarabaeidae)

مقدمه کرم سفید ریشه :

گونه های این خانواده از نظر رنگ، اندازه و عادات و رفتار زندگی بسیار متفاوت می باشند. معمولا بدن درشت، ضخیم و بیضی برآمده می باشد. لاروهای خمیده و قوسی شکل از نوع Scarabaeiform به کرم های سفید معروف هستند. گونه Polyphylla olivieri cast. در اکثر نقاط کشور ما انتشار دارد و عمده خسارت آن به درختان میوه و سایر نباتات زراعی وارد می شود. حشره کامل کرم سفید ریشه که به نام "سوسک زرد آلو رسانک"یا "اریک قیزاردان" نیز نامیده می شود.

میزبان و طرز خسارت کرم سفید ریشه:

یکی از آفات پلی فاژ (همه چیز خوار) بوده و به ریشه و طوقه عده زیادی از گیاهان اعم از درختان میوه، درختان جنگلی، گیاهان زراعی و نباتات زینتی و چمن حمله می کند. لاروهای حشره به مدت سه سال در زیر خاک زندگی می کند واغلب روی ریشه های ضخیم وغده ای گیاهان از جمله ریشه درختان جمع می شود و با استفاده از قطعات دهان ساینده ی قوی خود از پوست ریشه و طوقه وحتی قسمت های سطحی چوب در زیر خاک تغذیه کرده و ارتباط جریان مواد ریشه وتنه را قطع می کند و بدین ترتیب با توقف شیره نباتی گیاه به زودی زرد وخشک می شود. درختان لطمه دیده از این آفت به علت قطع ریشه ها، استحکام خودرا در خاک از دست می دهند وبه آسانی لق وکنده می شوند . از طرف دیگر حشرات کامل آفت از برگ وجوانه درختان میزبان تغذیه کرده و در تشدید زیان وارده سهیم هستند. در کشور ما وجود این حشره از تمام استان ها غیر از استان خراسان گزارش شده است. البته در این استان گونه دیگری از جنس پولیفیللا به نام P.adspersa فعالیت دارد که رنگ عمومی آن قهوه ای بوده وکوچکتر از P.olivieri است.

خسارت  شدید کرم ریشه در مزرعه گندم

شکل شناسی آفت کرم سفید ریشه :

حشره کامل P.olivieri در حدود طول 30 تا 40 میلی متر و عرض تقریبی 20 میلی متر می باشد. رنگ عمومی بدن به رنگ قهوه ای تیره یا سیاه است که توده هایی از پولک های صدفی رنگ روی آن ها پوشانیده است. این پولک ها بصورت نوار یا لکه های سفید رنگ در سطح پشتی سر، سینه و بالپوش ها جلوه گر می گردد (یکی در وسط و دو تای دیگر در طرفین آن قرار دارند).

اختلاف بین حشرات نر و ماده کاملاً مشخص است :

فرق اول که بهترین راه تشخیص افراد نر از ماده می باشد این است که شاخک های 10 مفصلی در افراد نر دارای 7پره یا ورق بزرگ بوده که در هنگام حرکت باز و بسته می شوند و در افراد ماده تعداد این ورق ها 5 عدد، کوچکتر و به صورت سنجاق دیده می شود. فرق دوم اینکه، در لبه خارجی ساق پاهای جلوی افراد نر 2 دندانه و در حشرات ماده 3دندانه نسبتاً بزرگ دیده می شود.

حشرات نر و ماده کرم سفید ریشه

لارو کرم سفید ریشه :

لارو این آفت با نام کرم سفید ریشه (وازگیلی) دارای جثه بزرگ به شکل قوسی خمیده شبیه C، پاهای سینه ای نسبتا قوی و به رنگ سفید می باشد، که طول آن پس از تغذیه و رشد کامل به 80 تا 90 میلی متر می رسد. سر لارو به رنگ قهوه ای بوده دارای قطعات دهانی ساینده با آرواره های بزرگ وقوی می باشد که برای بریدن و جویدن ریشه گیاه به کار می رود. آخر شکم لارو بزرگ و متورم بوده و در روی آخرین حلقه نیم شکمی بدن دو ردیف مو مشاهده می گردد، که تعداد و طرز قرارگیری این موها در شناسایی گونه ها مهم می باشد. لاروها قبل از وارد شدن به مرحله شفیرگی در زیر خاک لانه گلی تهیه می کنند و در داخل آن تبدیل به شفیره می شوند. گاهی نیز بدون درست کردن لانه تبدیل به شفیره می شوند.

لارو اسکارابیفرم کرم سفید ریشه

نکته : باید توجه داشت که در داخل خاک و بخصوص در داخل کودهای دامی، خاک برگ، تنه و ریشه پوسیده درختان میوه لاروهایی شبیه کرم سفید ریشه ممکن است دیده شود که اغلب مربوط به گونه های دیگر می باشند که آفت نیستند و عموما از مواد پوسیده گیاهی تغذیه می کنند.

تخم کرم سفید ریشه :

تخم این حشره درشت و بیضی شکل و به رنگ سفید، به ابعاد متوسط 5/2 تا 4 میلیمتر است که معمولاً به طور دسته جمعی در عمق 7 تا10 سانتی متر در خاک اطراف تنه درخت گذارده می شود.

تخم (شکل سمت راست) و شفیره (شکل سمت چپ) کرم سفید ریشه.

زیست شناسی کرم سفید ریشه :

از نظر زندگی، کرم های سفید ریشه اغلب دوره لاروی 2 تا 3 ساله دارند. حشرات کامل بسته به منطقه از اواخر بهار و اوایل تابستان ظهور پیدا میکنند. ظهور حشرات کامل تدریجی بوده و ممکن است حدود یک ماه یابیشتر ادامه یابد. اوج ظهور و پرواز حشرات کامل کرم سفید ریشه در شرایط آب وهوایی تبریز در هفته دوم تیرماه اتفاق می افتد. پرواز حشرات بعد از غروب آفتاب و اوایل شب انجام می گیرد و معمولاً به سمت نور چراغ جلب می شوند. در هنگام روز سوسک ها بدون حرکت روی تنه و زیر کلوخه ها استراحت می کنند.

حشرات نر برای جلب ماده تولید صدا میکنند. پس از اندکی تغذیه از برگ درختان و وارد کردن خسارت ناچیزی به برگ اقدام به جفت گیری میکنند و بعد از آن می میرند. تمام فعالیت‌های حیاتی، تغذیه، جفت‌گیری و تخمریزی در غروب و اوایل شب انجام می‌گیرد. ۴روز بعد از جفت گیری ماده ها شروع به تخم ریزی میکنند. ماده با پاهای جلویی به عمق تقریبا ۷ سانتی متر خاک نفوذ کرده و در شکاف و ترک های خاک تخم ها را یا به صورت انفرادی یا در دسته های ۶ تایی قرار میدهد. ماده ها نیز پس از تخمریزی می میرند. دوره جنینی 3-2 هفته و در مناطق سرد سیر تا ۳۵ روز هم به طول می انجامد. بعد از آن لاروها وارد خاک می شوند و در سنین اول که جثه کوچکتری دارند نزدیک سطح خاک زندگی میکنند و از ریشه های سطحی و جوان تغذیه میکنند. لارو ها با تغذیه از ریشه باعث قطع شیره نباتی می شوند. گاهی تا ۵۰ عدد لارو روی ریشه یک درخت هم دیده میشود.

سیکل زندگی کرم سفید ریشه

راه های مبارزه با کرم سفید ریشه :

نحوه مبارزه با این آفت به دلیل حضور در اعماق خاک بسیار مشکل است.

الف ) مبارزه بیولوژیک ومیکروبیولوژیک باکرم سفید ریشه

حشرات کامل و به ویژه لاروهای کرم سفید ریشه طعمه ی تعداد زیادی از شکارچی های طبیعی ازجمله پرندگان و پستانداران هستند بخصوص هنگام انجام شخم، این لاروها به سطح خاک منتقل شده و مورد تغذیه جانداران مزبور قرار می گیرند. تخم های این حشره غذای مناسبی برای گونه های مختلف مورچگان می باشد و اغلب بوسیله آن ها ربوده می شود. لاروها مورد حمله میکروارگانیزمهای مختلف قرار میگیرند که از آن جمله میتوان به جانور تک یاخته معروف به  Melolonthae Nosema اشاره کرد. همچنین قارچ Metarrhizium anisopliae  به عنوان پاتوژن مرحله لاروی این آفت از کرج گزارش شده است. چندین گونه از زنبورهای جنس Scolia،Thipha  و Elis بصورت پارازیت خارجی روی بدن لاروهای فلج شده این آفت زندگی میکنند. امروزه از باکتری Bacillus popilliae  علیه این آفت استفاده می‌کنند که باعث بوجود آمدن بیماری شیری (Milkey (disease در لاروها می‌شود.

ب) مبارزه مکانیکی با کرم سفید ریشه

شخم و بیل کاری :

در نقاط آلوده لاروها به مدت سه سال در خاک بوده و در فصول گرم در اطراف ریشه درختان و نباتات دیگر زندگی می کنند. این لاروها در سال اول از ریشه نازک گیاهان مختلف ودر سال های دوم و سوم از ریشه های اصلی درختان و بوته ها تغذیه کرده و آن هارا از پای در می آورند. بنابراین بیل کردن خاک اطراف ریشه درختان و انجام شخم عمیق موجب از بین رفتن عده زیادی از لاروهای سنین مختلف کرم سفید ریشه می شود و انجام این عمل بویژه باید زمانی انجام گیرد که لاروها در قسمت های سطحی خاک قرار دارند و بهترین موقع برای این اقدام از اواسط بهار تا اوایل پاییز است.

جمع آوری وانهدام حشرات کامل

تکان دادن درختان :

در ماه های پرواز حشره کامل آین آفت که در شرایط آب وهوایی این استان مصادف با 20 خرداد ماه لغایت20 تیر ماه می باشد می توان در ساعات اولیه صبح موقعی که حشرات کامل بر روی درختان در حال استراحت بوده و در سرمای صبحگاهی هنوز قادر به پرواز نیستند درختان را تکان داد و بر روی چادرهای پارچه ای که در زیر آن ها پهن شده اند تعداد زیادی سوسکهای کامل را جمع آوری کرده و معدوم نمود.

استفاده از تله های نوری :

استفاده از منابع نوری در شب به منظور جلب و جمع آوری حشرات نر که تروپیسم مثبت به نور دارند می تواند در طول مدت پرواز حشرات کامل این آفت قابل اجرا باشد و در این روش جهت حصول نتیجه بهتر لازم است ضمن رعایت فاصله مناسب تله ها، از روشن کردن چراغ های دیگر در پارک خودداری کرد.

یک نوع تله نوری

زمان و نحوه مبارزه با کرم سفید ریشه

اغلب حشره کش های تماسی که معمولاً علیه آفات دیگر درختان به کار برده می شود در صورتی که مصرف آن ها مصادف با ظهور حشرات کامل کرم سفید ریشه باشد در حد زیادی این سوسکها را از بین می برد. لیکن مبارزه شیمیایی علیه مرحله لاروی آفت بهترین و اساسی ترین روش کنترل آن به حساب می آید به ویژه زمانی که لاروها نوزاد از تخم تفریخ شده ودر قسمت های بالا وسطحی خاک فعال هستند.

اگر چه در زمین های آلوده به کرم سفید ریشه مبارزه شیمیایی علیه لاروهای سنین مختلف آفت از اواسط بهار تا اواسط پاییز انجام پذیر است لیکن با توجه به طرز زیست آفت، بهترین زمان مبارزه هنگامی است که لاروهای نوزاد و جوان از تخم خارج شده و در قسمت های بالا و سطحی خاک قرار دارند در این هنگام لاروها لخت بوده و حساسیت بدن آن ها به هر نوع سمی خیلی بیشتر است. از آن جایی که هدف اصلی از انجام این مبارزه شیمیایی از بین بردن لاروهای نوزاد سن یک می باشد بنابراین با توجه به دوره زندگی آفت لازم است این برنامه در سه سال، 30-25 روز بعد از مشاهده پرواز اولین حشرات کامل درطبیعت به طور فراگیر انجام گیرد در شرایط آب وهوایی تبریز خروج حداکثر لاروها از تخم در اوایل تا اواسط مرداد ماه اتفاق می افتد.(زمان اوج پرواز حشرات کامل در تبریز 15 تا 20 تیرماه است).

کنترل شیمیایی به صورت لکه ای و در نقاط آلوده باغ انجام میگیرد. ریختن محلول سمی در محدوده سایه انداز درختان آلوده با سم دیازینون به میزان 5/2- 2 لیتر در هزار لیتر آب که بسته به سن و تاج درخت 20 تا 40 لیتر محلول مورد نیاز است. به این ترتیب که ابتدا زیر سایه انداز درختان آلوده را شخم سطحی می زنند تا سم بتواند تا عمق 15 سانتی متری خاک نفوذ کند، سپس آبیاری انجام می شود. 2 تا 3 روز پس از آبیاری اقدام به محلول ریزی، در سایه انداز درخت می کنند. پس از ریختن محلول پای درخت یک آبیاری سبک نیز جهت نفوذ سم در عمق خاک انجام شود. این کار بایستی 3 سال متوالی هر سال 30-25 روز بعد از ظهور اولین حشرات کامل تکرار شود. (از گرانول سم دیازینون نیز می توان با نظر کارشناس استفاده نمود).

منابع : آزمایش فرد. پ. آفات درختان میوه و مدیریت کنترل آن ها. 1393. مرکز نشر سپهر.

خانجانی. م. آفات گیاهان زراعی ایران. 1391. انتشارات دانشگاه بوعلی.

گرد آورنده : سپیده مدنی – کارشناس ارشد بیماری شناسی.