نماتد مولد ريشه گرهي

نماتد مولد ريشه گرهي (Root –Knot Nematode)

اين نماتد مهمترين نماتد انگل گياهي است كه بيشترين خسارت را به انواع محصولات زراعي،باغي و… وارد مي‎كند و شايد بتوان گفت  هيچ گياهي نيست تا از آلودگي وحمله اين نماتد مصون باشد.اولين بار در سال 1855 توسط Berkeleyدر گلخانه اي در انگلستان روي ريشه هاي خيار مشاهده شد و در ايران روي 19 تيره  گياهي ازجمله: گوجه فرنگي، سيب زميني ، چغندر قند و انواع كدویيان از مهمترين ميزبانهاي اين نماتد هستند. علایم بيماري ناشي از اين نماتد ،بيشتر روي ريشه ها ظاهر مي‏شودكه علایم بصورت  گره ،گره شدن ،وبرجستگي هاي گره مانند وپوسيدكي خشك ظاهر مي شود كه در گياهان جوان ممكن است منجر به مرگ آنها شود ودر گياهان مسن بصورت كوتولگي، كاهش رشد، زردي گياه و گاهي پژمردگي گياه در ساعات گرم روز مي‌باشد.

نماتد نر كرمي شكل و نماتد ماده Meloidogyne گلابي شكل است كه نماتد ماده پس از جفت گيري و يا حتي بدون جفت گيري با نماتد نر، توليد تخم مي‌كند و تخم ها را در داخل يك كيسه (Egg sac) ژلاتيني به منظور محافظت قرار مي‎دهد. تخمها ممكن است همگي و يا بعضي از آنها در داخل يا خارج بافت هاي ريشه گذاشته شوند و به همين صورت  زمستانگذراني مي‌كنند و سپس در فصل بهار اين تخم هاتفريخ (Hatch) شده ولارو سن دوم آنها به گياه ميزبان حمله مي‏كند.حدود 95 درصد از بيماري ريشه گرهي در اثر چهار گونه  زير ايجادمي‎شوند:

1- Meloidogyne arenaria : اين گونه در مناطق معتدل فعاليت بيشتري دارد.

2-Melaidogyne hapla  : اين گونه در مناطق خشك و مرطوب و خاكهاي كمي اسيدي فعال تر است.

3-Meloidogyne incognita  : اين  گونه در مناطق گرم و خشك خسارت بيشتري وارد مي كنند.

4-Meloidogyne javanica  : اين گونه  در خاكهاي با PH بالاتر فعاليت دارد.

پيشگيري وكنترل

1- بهترين روش ،استفاه از ارقام مقاوم مي‌باشد.

2- اقدامات زراعي مانند دادن يخ آب زمستانه، كاشت زودتر از موعد

3- آفتابدهي خاك(Soil solarization) وضدعفوني خاك با متيل برومايد بميزان200كيلودر هكتار ويا استفاده از واپام بميزان 700 ليتر در هكتار يكماه قبل از كاشت  مؤثر مي‌باشد.استفاده ازبرخي قارچها مانندGliocladium و Paecilomyces و باكتريهایي مانند Bacillus Peneetrans در كنترل بيولوژيكي  اين نماتد نيز مؤثر بوده اند. استفاه از نماتد كشهایي مانندOxamyl ,aldicarb  و fenamiphos در حين كاشت يا افزودن به پاي بوته نيز مؤثر مي‌باشد، اخيراً بطور آزمايشي، گرانول Avermectins كه آنتي بيوتيكي است مترشح Streptomyces avermitilis نيز بكار برده شده و مؤثر بوده است.همچنين ترشحات ريشه بعضي از گياهان مانندگل جعفري خاصيت نماتد كشي دارد وكاشت اين گياه باعث پایين آوردن جمعيت نماتد در خاك مي شود.