سیتوکینینها
سیتوکینینها شامل گروهی از ترکیبات محرک رشدند که فرایند تقسیم را در یاخته ها تحریک میکنند. این هورمونها در تمام مراحل رشد گیاهان، از رویش دانه تا تشکیل گل و میوه، دارای نقشی هستند. این ترکیبات بر روی متابولیسم، از جمله فعالیت آنزیمها و بیوسنتز عوامل رشد، تأثیر میگذارند. سیتوکینینها همچنین در ظهور اندامکها و انتقال مواد غذایی در گیاهان مؤثر بوده مقاومت گیاه را نسبت به عواملی مانند پیری، آلودگیهای ویروسی و علف کشها و همچنین دمای پایین افزایش میدهند.
سیتوکینینها ابتدا در شیر نارگیل که آندوسپرم مایع است پیدا شدند. سیتوکینین مصنوعی که بیشتر در تحقیقات به کار برده می‌شود، کینتین نام دارد.
ظاهراً یاخته گیاهی تمایز نیافته ای مانند یاخته مریستمی از دو راه گسترش مییابد: 1) یاخته مریستمی میتواند پس از بزرگ شدن تقسیم شود و 2) یا میتواند بدون تقسیم یاخته ای دراز شود. یاخته ای که مکرراً تقسیم می‌شود تمایز نیافته باقی میماند، در حالی که یاخته دراز شده تمایز مییابد.
اگر به محیط کشت بافت ساقه تنباکو سیتوکینین اضافه شود، یاخته های غول پیکر به وجود می آیند. یعنی سیتوکینین باعث بزرگ شدن یاخته ها می‌شود. اگر به این محیط فقط کینتین بیفرایند، این ماده یا بی اثر خواهد بود و یا اثر کمی در بزرگ شدن یاخته ها خواهد داشت. اما مجموع کینتین و اسید اندول استیک (IAA) سبب تسریع تقسیم یاخته ای و در نتیجه تولید یاخته های بیشمار می‌شود.
پژوهشگران با تغییر تراکم هورمونهای اسیداندول استیک و کینتین در محیط کشت توانسته اند اثر آنها را در رشد یاخته های تمایز نیافته نشان دهند. هنگامی که تراکم هر دو هورمون یکسان باشد، یاخته تمایز نمییابد و کالوس تشکیل می‌شود. هنگامی که تراکم اسیداندول بافتهای ظریف پارانشیمی که اطراف محل زخم یا قسمت بریده شده ساقه درخت تشکیل می‌شود
استیک بیشتر باشد، بافت تمایز نیافته به ریشه های سازمان یافته تبدیل می‌شود ولی اگر تراکم کینین بیش از اکسین باشد، جوانه ها ظاهر میشوند.
سیتوکینینها در چیرگی رأسی (تسلط انتهایی) دخالت دارند. با وارد کردن این هورمون در محل جوانه ها از رشدشان جلوگیری می‌شود. در گیاهان کامل، سیتوکینینها در ریشه ساخته میشوند و به وسیله آوند چوبی به سوی بالای گیاه حرکت میکنند و به جوانه های پایینی میرسند. در این حالت تراکم آنها بسیار زیاد است. همچنانکه مریستم رأسی گیاه رشد میکند و از جوانه های پایینی فاصله میگیرد، اثر سیتوکینین بر اکسین چیره می‌شود.
نقش دیگر سیتوکینینها جلوگیری از پیری برگهاست. در بسیاری از گیاهان برگهای پایینی زرد میشوند و میریزند در حالی که برگهای بالایی گیاه سبزند. اگر سیتوکینین به برگهای پایینی گیاه افزوده شود، برگها سبز باقی میمانند. همچنین اگر برگهایی را که از گیاه ریزش کردهاند در محلول غذایی حاوی کینتین قرار دهند، سبز میشوند
نظرات کاربران