روش های انتقال ویروس های گیاهی

روش های انتقال ویروس های گیاهی

ویروس های گیاهی توسط حشرات ( شته ها ، زنجره ها ، تریپس ، زنجرک ، پسیل ، و…)، کنه ها ، نماتد ، قارچ ها، انگل های گلدار(سس و…) ، مکانیکی ، بذر،پولن وپیوند منتقل می شوند و ویروس های گیاهی که توسط حشرات  منتقل می شوند به سه صورت زیر می توانند وجود داشته باشند :

الف- ویروس های ناپایا (  non  Persistent ) :

این ویروس ها که غالباً توسط شته ها منتقل می شوند ، شته پس از حداقل یک نیش زدن  ( یک ثانیه تغذیه ) روی میزبان آنرا اکتساب می کند وبلافاصله قادر به انتقال آن می باشد. وپس از اکتساب تا ۱۰ساعت قابلیت انتقال را دارد . در این نوع ویروس ها ،هرچه ناقل ( شته ) گرسنه تر باشد قدرت انتقال بالاتری پیدامی کند.

ب- ویروس های نیمه پایا  ( Semi Perstent )  :

دراین گروه ناقل باید حداقل یک دقیقه روی میزبان تغذیه کند تا ویروس را اکتساب کند. در این نوع ویروس ها ، ناقل ویروس بین ۱۰ تا ۱۰۰ ساعت ، پس ازاخذ قابلیت انتقال خود را حفظ می‌کند.

ج- ویروس های پایا ( Persistent ) :

ناقل برای دریافت این نوع ویروس ها ، باید حداقل ۳۰دقیقه از میزبان آلوده به ویروس تغذیه کند تا بتواند آنرا اکتساب کند و پس از اکتساب ، بلافاصله قادر به انتقال ویروس نمی باشد . بلکه ویروس نیاز به چند هفته دوره کمون در بدن ناقل خود دارد تا بتواند آنرا منتقل کند.وگرسنگی ناقل در قدرت انتقال آن نقشی ندارد وناقل بیش از ۱۰۰ ساعت و گاهی تا پایان عمرقابلیت انتقال ویروس را در  بدن خود حفظ می کند .واین نوع ویروس ها غالباً تولید زردی در گیاه میزبان می کنند و در بدن ناقل ممکن است بصورت :

۱- حالت گردشی (  Circulative)

۲- بصورت تکثیری (Propagative  )  سیکل خود را سپری کند . که غالباً زنجره ها وزنجرک ‌ها ، ناقل این ویروس ها هستند

علاوه برحشرات ، کنه‌های خانواده (  Eriophyidae )  و نماتد‌ها ( بیشتر Dorylaimida  مانند Xiphinema  Longidorus  و ( Trichodorus , Paratrichodorus نیز می‌توانند ویروس ها را منتقل کنند . نماتد های انگل گیاهی Tylenchida   ناقل ویروس ها نیستند.

در میان قارچ ها ، قارچ های پست وخاکزی مانند Olpidium  حداقل چهار ویروس گیاهی را منتقل می‌کند ، Polymyxa  گونه های مختلف آن نیز می‌تواند ویروس ها را از جمله ویروس موزاییک گندم را منتقل نماید.

نویسنده : گیاه پزشکان گرگان