داشت زعفران صفر تا 100
مرحله داشت شامل عملیات آبیاری، کوددهی، سله شکنی و مبارزه با علفهای هرز می باشد.
آبیاری زعفران
آبیاری زعفران در نقاط مختلف بسته به وضع آب و هوایی منطقه از اوایل مهر ماه تا دهه اول آبان ماه شروع می گردد. بدلیل اینکه عمل آبیاری باعث تحریک گیاه شده و گیاه زعفران را از خواب بیدار می کند، آب اول باید خیلی با دقت و حساسیت خاصی انجام گیرد تا برداشت زعفران با اشکال مواجه نشود. رشد زعفران با آبياري مزرعه آغاز مي شود و اولين مرحله رشد، شروع گلدهي است. در مناطقي كه سطح زير كشت زياد و كمبود كارگر وجود دارد توصيه مي گردد، براي اينكه برداشت زعفران با مشكل مواجه نشود آبياري در بين كرتها با فاصله چند روز از يكديگر تقسيم شود تا گل دهي كرتها در اوج خود همزمان نشود. بنابراين اولين آبياري زعفران زماني انجام مي گردد كه سطح مزرعه خالي از گياه است. معمولا مزارع زعفران ۵ بار در سال آبیاری می شوند که در ادامه موقع هر کدام از این آبیاری ها را برای شما بیان می کنیم.
آبیاری اول :
طبق بررسي هاي انجام شده نياز آبي زعفران در سال حدود 3000متر مكعب گزارش گرديده است اما كشاورزان در روش سنتي به دليل عدم توجه به عمق كشت و عمق ريشه ها، بافت خاك و هم چنين بدون توجه به حجم آب قابل دسترسي ريشه ها، اقدام به آبياري نموده و در اكثر مواقع بدون توجه به فاصله آبياري و حجم زياد آب، علاوه بر تلف شدن آب، ممكن است كاهش عملكرد مزرعه را نيز در پي داشته باشند.
آب اول (بار آب): در مناطق سردسیر در اوایل مهر انجام می شود و عمل سله شکنی پس از این آبیاری انجام می شود و سه هفته بعد گل ها نمودار می شوند .
آب دوم (زاج آب): معمولا ۴۰ روز پس از آبیاری اول اتفاق می افتد . از ضروریات این آبیاری این است که قبل از آن می باید در حدود ۱۰۰ کیلوگرم کود اوره در هکتار برای افزایش رشد رویشی در مزرعه پخش و سپس آبیاری کنیم .
دو آبیاری فوق در توسعه ریشه های پیاز زعفران و رسانیدن غذا به آن ها و رشد و نمو گیاه بسیار مهم اند.
آب سوم: در اثر رطوبت زمستانه علف های هرز در مزرعه می رویند. لذا در اوایل اسفند آبیاری سوم انجام می شود که عملیات وجین را آسان تر می کند. به همین دلیل به آبیاری وجین معروف است.
آب چهارم: این آب که تا اواخر اسفند ماه داده می شود، برای حفظ رطوبت پیاز در خاک مهم است. در سال های مرطوب و در نقاط سردسیر به همین چهار آب بسنده می شود .
آب پنجم (زرد آب) : این آب که قبل از زرد شدن برگ های زعفران صورت می گیرد، آخرین آبیاری زعفران به حساب می آید و معمولا در فروردین ماه صورت می گیرد.
توجه : با توجه به محدودیت آب، کشاورزان از گسترش بی رویه سطح کشت که موجب تشنه ماندن مزرعه و در نتیجه کاهش عملکرد می گردد، خودداری نمایند.
زعفران کاران می باید از اهمیت آبیاری اسفند غافل نمانده و تاثیر مهم بارندگی های اسفند و فروردین را در درشت شدن پیازها از نظر دور ندارند.
این دو نکته را در نظر داشته باشید:
۱- در فاصله بین دو آبیاری، خاک را خشک نگهدارید.
۲- بعد از پایان عمر برگهای گیاه زعفران، آبیاری را قطع کنید.
نحوه آبیاری زعفران در مناطق سردسیر، گرمسیر و معتدل به چه صورت می باشد؟
اولين آبيارى در مناطق سردسير از دهم مهرماه و در مناطق گرمسير از اوايل آبان شروع مى‌شود (۱۰-۱۵ روز پس از کاشت) که باعث رشد گل خواهد شد که به آن آب‌گل مى‌گويند.
اگر چنانچه پيش از مهرماه آبيارى صورت گيرد ابتدا برگ‌هاى زعفران رشد کرده و از خاک سر بيرون مى‌آورند. همچنین در مناطق معتدل باید این گیاه را از ۲۰ شهریور آبیاری کرد.
آبیاری زودتر از موعد در کل درصدی از عملکرد می کاهد ولی درعوض احتمال سرمازدگی را کاهش و مدت زمان جذب ریشه را افزایش می دهد.
آب اول- كه پس از پخش كود و خراش دادن سطح زمين از اواسط مهرماه تا دهه اول آبان ماه انجام مي گردد.
آبياري اول از اواسط مهرماه تا دهه اول آبان انجام مي گيرد اما اگر هوا گرمتر باشد زمان شروع آبياري ديرتر و هرگاه سرما زودرس باشد در اوايل مهر ماه مزرعه زعفران آبياري مي گردد. تقريبا مي توان گفت اولين آبياري مزرعه زعفران زماني است كه 3 تا4 هفته پس از آبياري اول سرماي چند روزه منطقه (كه نياز گل دهي زعفران است) را داشته باشيم.
توصيه مي گردد آبياري اول حتما سنگين باشد و تمام مزرعه به يك اندازه آبياري گردد. انجام اولين آبياري ابتدا گلها و سپس برگها در سطح مزرعه آشكار مي شوند. اما اگر هوا گرم باشد زعفران رشد رويشي داشته و توليد برگ مي كند و كمتر گلدهي انجام مي گيرد ودر نتيجه كاهش عملكرد در مزرعه را خواهد داشت. همچنين برداشت گلها ضمن رشد برگها با مشكل مواجه مي گردد. زعفران مانند هر گياه ديگري نياز به آب دارد و طبق آزمايشات انجام شده جهت افزايش عملكرد در فاصله ماههاي مهر ماه تا ارديبهشت ماه ، نياز آبي زعفران بررسي شده و دور آبياري بسته به مناطق و شرايط آب و هوايي 15 تا 24 روز يك مرتبه توصيه مي گردد بجز زمان يخبندان (چله بزرگ از7 ديماه تا16بهمن ماه) كه سبب تركيدن بنه ها و فساد آنها مي گردد.
آب دوم- يكماه (4تا 5 هفته ) پس از آبياري اول و پس از برداشت گلها به همراه توزيع كود ازته در سطح مزرعه انجام مي گردد.
آب سوم- پس از وجين علف هرز در مزرعه انجام مي گردد.
آب چهارم- در پايان فصل رويش ( قبل از دهه اول ارديبهشت ماه) انجام مي گردد.
لازم به توضيح است كه گياه زعفران تا حدودي مقاوم به شوري است و ECآب را تا حدود 7 الي 8 تحمل مي نمايد و اگر شوري آب بيشتر باشد سبب پوسيدگي بنه ها و كاهش عملكرد مزرعه مي گردد.
آبياري تابستانه :
به دليل ترس كشاورزان از خطر پوسيدگي بنه ها به علت گرماي زياد خاك مرسوم نيست ولي طبق آزمايشات انجام شده در طي دو سال آبياري تابستانه در مزارع تازه كشت شده 17 درصد در مزارع چند ساله 40درصد عملكرد وزن گل را افزايش داده است. بنابراين مي توان يك نوبت آبياري از دهم تا اواخر مرداد ماه را توصيه نمود.
رشد زعفران با آبیاری مزرعه آغاز می شود و اولین مرحله رشد، شروع گلدهی است. در مناطقی که سطح زیر کشت زیاد و کمبود کارگر وجود دارد توصیه می گردد، برای اینکه برداشت زعفران با مشکل مواجه نشود آبیاری در بین کرتها با فاصله چند روز از یکدیگر تقسیم شود تا گل دهی کرتها در اوج خود همزمان نشود. بنابراین اولین آبیاری زعفران زمانی انجام می گردد که سطح مزرعه خالی از گیاه است.
لازم به توضیح است که گیاه زعفران تا حدودی مقاوم به شوری است و EC آب را تا حدود ۷ الی ۸ تحمل می نماید و اگر شوری آب بیشتر باشد سبب پوسیدگی بنه ها و کاهش عملکرد مزرعه می گردد.
کود دهی
تخصيص كود به اراضي زعفران كاري بايد بر اساس تجزيه خاك و ميزان مواد آلي و نسبت كربن به ازت خاك انجام گيرد. در ايران بسته به جنس زمين و عادات زارعين از20 تا 80 تن كود گاوي پوسيده در هكتار مصرف مي گردد. افزايش عملكرد گياه زعفران در رابطه با نسبت كربن به ازت خاك واكنش بسيار مثبتي را نشان مي دهد. بنابراين در مصرف ازت و كودهاي آلي بايد دقت كافي داشت زيرا مصرف بيش از حد كودهاي ازته باعث برهم زدن نسبت كربن به ازت خاك (C/N) گرديده و عملكرد زعفران كاهش مي يابد. خاكهاي كلسيم دارجهت رشد زعفران بسيار مناسبند و كودهاي دامي به دليل پتاسيم زياد جهت رفع احتياجات اين گياه استفاده مي گردد. همچنين خاكهاي بسيار حاصلخيز به دليل افزايش رشد سبزينه اي كشت زعفران مناسب نيستند.
بهترين توصيه كودي برای زعفران :
در مرحله داشت مصرف 100 كيلو گرم اوره قبل از آبياري دوم و پس از برداشت گل مي باشد و مصرف بيش از آن حتما باعث كاهش محصول مي گردد و يا مي توان يك نوبت كود كامل با غلظت 7 در هزار در اسفند ماه مصرف نمود و يا فقط 25 تن كود گاوي پوسيده به همراه خراش اوليه به زمين اضافه نمود.
سله شکنی :
سله شكني از عمليات مهم مرحله داشت مي باشد ولازم است پس از آبياري و به محض گاوروشدن زمين سطح مزرعه به نحوي كه بنه ها صدمه نبينند سله شكني انجام گردد. كه در عرف زراعين اين سله شكني را كوبيدن مي گويند و توسط كج بيل، چهارشاخ فلزي، شن كش، دندانه و يا گاو آهن ايراني انجام مي گردد. عمق سله شكني بايد 5 تا 8 سانتي متر بيشتر باشد. سله شكني موجب مي شود كه گلها به آساني بتوانند از خاك بيرون بيايند و نيز كود حيواني و شيميايي با لايه سطح خاك مخلوط گردد. چنانچه عمل سله شكني با تاخير انجام گردد جوانه گلها خود را به سطح خاك رسانده و سله شكني موجب قطع آنها مي گردد.
مبارزه با علفهای هرز
علفهای هرز زعفران از طریق رقابت با گیاه از نظر جذب آب ، مواد غذایی، نور و نفوذ در داخل بنه ها مزاحمت ایجاد نموده و سبب کاهش محصول می گردد.
خسارت های علفهای هرز با توجه به چند ساله بودن زعفران و رشد سبزینه ای اندک گیاه در سالهای اول رشد و استفاده زراعین از کودهای دامی آلوده به بذر علفهای هرز قابل توجه است. بنابراین وجین و مبارزه با علفهای هرز ضروری می باشد. عدم وجود ساقه هوایی سایه انداز در زعفران باعث شده که قدرت رقابت زیادی در مقابل علفهای هرز نداشته باشد. مبارزه با علفهای هرز به دو روش شیمیایی و مکانیکی انجام می گردد.
روش مبارزه مکانیکی :
با توجه به کاهش مصرف سموم و تولید محصول عاری از سموم شیمیایی سعی شود مبارزه با علفهای هرز به صورت مکانیکی و با دست و یا ادواتی مانند بیلچه، شفره،کولتیواتورهای دستی و سایر ادوات انجام گردد.
اولین وجین بعد از برداشت گلها و آبیاری دوم انجام می گردد تا علفهای هرز از بین رفته و فاصله بین ردیف های کاشت که در اثر رفت و آمد افراد گل چین فشرده شده است کولیده (سله شکنی) شده و نرم گردد. وجین دوم در صورت ضرورت به فاصله یکماه از وجین اول جهت جلوگیری از استقرار علفهای هرز زمستانه و عمل وجین های بعدی بنا به ضرورت در بهار و تابستان انجام می گردد. درهنگام خواب تابستانه می توان از کولتیواتورهای سبک و باغی و یا گاو آهن ایرانی برای وجین علفهای هرز استفاده نمود.
روش مبارزه شیمیایی
جهت مبارزه شیمیایی با علفهای هرز باریک برگ پس از برداشت گلها می توان از سم گالانت به میزان ۲ لیتر در هکتار مصرف نمود و درصورتی که مبارزه به موقع انجام گیرد یک نوبت سم پاشی کافی می باشد. جهت مبارزه شیمیایی با برخی از علفهای پهن برگ مزارع زعفران می توان از سم بازاگران به میزان ۲تا۴ لیتر در هکتار استفاده نمود. مناسب ترین علف کش های آزمایش شده دیگر در مزارع زعفران با کمترین اثر سویی بر روی زعفران سم سونالان به میزان ۳ تا ۵/۳ لیتر در هکتار در آذرماه وعلف کش سنکور به میزان یک کیلو در هکتار در آبان ماه توصیه می گردد.
منبع :
اصول علمی کاشت، داشت و برداشت زعفران. 1392. سعیدی راد، م، ح و همکاران.انتشارات سروا.
گرد آورنده : سپیده مدنی – کارشناس ارشد بیماری شناسی.
نظرات کاربران