تغذیه باغات کیوی از طریق کود دهی و هرس

مدیریت تغذیه باغات کیوی از طریق کود دهی و هرس

وضعيت تغذيه باغات كيوي بهترين نوع خاك براي رشد كيوي خاكهاي شني هوموس ‌دار است و بعلت رشد رويشي فراوان و باردهي زيادي كه دارد بسيار پرتوقع به عناصر غذايي مي‌باشد.

سيستم ريشه اين درختان بسيار گسترده بوده بطوريكه در باغهاي ميانسال ريشه‌ها ممكن است كاملاً ‌همپوشاني داشته باشند.

درصد زيادي از ريشه‌هاي درختان در نزديكي سطح زمين انتشار دارند، نحوه كود دهي باغها در انتشار ريشه نيز تاثير داشته و در باغهايي كه كود در تمام سطح باغ پخش مي‌شود ريشه‌ها نيز گسترده تر از باغهايي است كه كود در پاي درختان داده مي‌شود.

بايستي حداقل 50% سيستم ريشه دسترسي به عناصر غذايي را داشته باشند تا نياز غذايي درختان تامين شود، بنابراين بهتر است كوددهي در پاي درختان انجام گيرد.

در شمال ايران بكاربردن مخلوط كود دامي پوسيده و ماسه بادي به نسبت مساوي بهترين نتيجه را در پرورش اين ميوه داشته است.

كيوي به PH، حدودا 5.5 تا 6 نياز دارد. اصولاً خاكهاي ايران تماماً اسيدي ضعيف تا قليايي شديد بوده و فقط منطقه بخصوص در شمال ايران از رامسر تا لاهيجان داراي PH پایين مي‌باشد كه اختصاص به كشت چاي دارد، لذا در باغات كيوي ايران بايستي از كودهايي كه باعث بالا رفتن PH خاك و در نتيجه نامناسب ‌شدن خاك براي كيوي مي‌شود، خودداري نمود.

کيفيت ميوه در زمان برداشت و نيز طي دوران ذخيره‏ سازي به وضعيت ميوه کيوي از لحاظ عناصر غذايي بستگي دارد.

بنابراين، باغداران باید از کودهاي آلي و شيميايي در باغ‌هاي خود براي نيل به عملکرد بالاتر استفاده کنند.

کاربرد عناصر غذايي معمولاً منجر به افزايش عملکرد خواهد شد اگر چه کاربرد مقادیر زياد و يا نا متعادل عناصر غذايي اثرات سوء خود را به همراه خواهد داشت.

براي مثال سطوح نيتروژن بالا در ميوه کيوي با افزايش نرم شدن اين ميوه طي دوره انبارداری همراه خواهد بود. هم‌چنين، زيادي نيتروژن در زمان برداشت مقدار پوسيدگي ناشي از پوسیدگی خاکستری یا بوتريتيس را افزايش مي‌دهد.

درختان کيوي حداقل سالانه به حدود 150کيلوگرم نيتروژن و 165 کيلوگرم پتاسيم در هکتار نياز دارند.

نحوه انجام آزمون برگ در کیوی 

آزمون برگ نسبت به آزمون خاک راهنمای تشخیص بهتری برای درختان کیوی با ریشه های پراکنده می باشد.

نمونه برداری از برگ کیوی باید قبل از تشکیل میوه و از برگ های جوان روی شاخساره های رشد فصل جاری انجام شود و یا بلافاصله پس از تشکیل میوه از دومین برگ ( همراه با دمبرگ ) بعد از آخرین میوه روی شاخساره های باردهنده رشد فصل جاری انجام شود.

براي ارائه توصيه‌هاي كودي بايستي اقدام به نمونه برداري و تجزيه خاك و برگ نمود.

مناسب ترين زمان براي تهيه نمونه‌هاي برگي چند هفته بعد از بازشدن جوانه‌هاي برگي است.

درختان كيوي‌ فروت بارده هرساله مقدار زيادي از سه عنصر ازت، پتاسيم و كلسيم در مقايسه با عناصر فسفر، منيزيم و گوگرد جذب مي‌نمايند.

درجدول زير ميزان ساليانه جذب عناصر توسط ميوه در باغي با توليد 25 تن درهكتار ارائه گرديده است.

نقش عناصر غذایی در رشد و نمو کیوی

ازت: گلوگاه رشد گیاه بوده و کمبود آن به شدت رشد کیوی را کاهش می دهد.

کمبود آن ابتدا در برگهای پیر و سپس در برگهای جوانتر دیده می شود. زیادی ازت نیز رشد کیوی را کاهش می دهد که بصورت سوختگی بین برگها از حاشیه برگ شروع شده و به رگبرگهای میانی می رسد.

از این رو رساندن میزان مناسب و مورد نیاز این عنصر به گیاه در تولید آن نقش فراوان دارد.
فسفر: کمبود آن در کاهش رشد کیوی موثر می باشد. کمبود آن باعث لاغر شدن ساقه‌ها و کوچک شدن برگها می‌شود و زیاد بودن فسفر درگیاه نیز باعث اختلال در جذب عناصری مانند روی می شود.

پتاسیم: نخستین علامت کمبود آن کاهش رشد گیاه در دوران شکوفه دهی و جوانه زدن است.

کمبود پتاسیم در کاهش کیفیت محصول تولیدی و پایین آمدن سلامت و شادابی گیاه و محصول تاثیر فراوان دارد، از علائم کمبود آن به پیچیدگی حاشیه برگها، تغییر رنگ برگ به قهو‌ه‌ای، سوختگی و نکروزه شدن برگها، ریزش برگها و کوچک شدن میوه‌ها می‌توان اشاره کرد.

همچنین پوسیدگی شکوفه ها درکیوی تحت تاثیر کمبود پتاسم می‌باشد. کمبود پتاسیم به شدت عملکرد تولید میوه را کاهش داده، تعداد، اندازه و کیفیت محصول را تحت تاثیر قرار می دهد.

منیزیم: کمبود منیزیم به سلامت و شادابی گیاه لطمه شدیدی وارد می‌کند. نکروزه شدن‌، تغییر شکل و رنگ شدید و حساسیت شدید گیاه به آفات و بیماریها از مشکلات کمبود منزیم برای کیوی می‌باشد.

گوگرد: کمبود کوگرد نیز باعث کاهش شدید رشد گیاه و تولید است.

اثرات کمبود عناصر کم مصرف در گیاه کیوی

عناصر ریز مغزی مانند آهن، روی، منگز، بر، مس و مولیبدن زمانی مطرح می شوند که گیاه از نظر تغذیه عناصر پر مصرف به خوبی حمایت شود و برای یک تولید خوب و با کیفیت و همراه با مصرف عناصر پر مصرف، عناصر کم مصرف تأثیر خود را نشان دهند.

تأثیرعمومی عناصری مانند آهن، روی، مس و … در کیوی بر کیفیت و عملکرد گیاه و محصول آن می باشد، کمبود آنها به کاهش رشد گیاه، بروز علایم ظاهری، پایین آمدن کیفیت گیاه و محصول تولیدی، کاهش مقاومت گیاه در برابر آفتاب و …. دامن می‌زند. علائم کاهش این عناصر به صورت نکروزه شدن برگها، تغییر رنگ برگها و کاهش رشد گیاه بروز می‌کند.

که با یک فرمول صحیح و رساندن مواد غذایی در زمان مناسب به گیاه به افزایش تولید، کیفیت و سلامت گیاه و محصول خود می‌رسیم.

دستورالعمل های کوددهی درختان کیوی فروت

دستورالعمل شماره 1 : براساس پژوهش نگارندگان مقدار کود براي هر تاک کیوی 1100 گرم اوره، 500 گرم دي ‌آمونيوم فسفات، يک کيلوگرم کلريد پتاسيم، 300 گرم سولفات منيزيم، 200 گرم سولفات منگنز، 200 گرم سولفات روي و 50 گرم اسيد بوريک می‌باشد.

در صورت استفاده از روش‌های کود دهی به غیر از کود آبیاری

در این روش، یک سوم کود نیتروژن و یک دوم کود پتاسیم به همراه کود فسفر، منیزیم و عناصر میکرو در مقادیر ذکر شده در فروردین ماه استفاده شود.

مانده کود نیتروژن و پتاسیم در دو مرحله به فاصله یک و دو ماه از مرحله اول کاربرد، استفاده گردند.

در صورت استفاده از روش کود آبیاری

برای کوددهی باغات کیوی با این روش، توصیه می‌شود کودها در 10 مرحله (هر 15 روز از فروردين تا اول شهريور) به همراه آب آبياري به درختان داده شدند.

متاسفانه در باغ‏هاي‏ کيوي استان مازندران به ندرت از محلول ‌پاشي در طي فصل رشد درخت استفاده مي‌شود.

در صورتی که انجام محلول‌ پاشی در زمان و شرایط مناسب باعث بهبود کمیت وکیفیت کیوی می‌گردد. بنابراین، توصیه می‌شود براي محلول‌پاشي نيز اوره با غلظت 5 در هزار 4 بار در سال (فروردين، ارديبهشت، خرداد و تير)؛ و دي ‌آمونيوم فسفات، کلريد پتاسيم و سولفات منيزيم هر يک با غلظت 5 در هزار 2 بار در سال بر روي برگ درختان کيوي اسپري شوند.

دستور العمل شماره 2 : تحقيقات نشان داده است كه بيشتر از 65% جذب ساليانه عناصر غذايي توسط برگها، در ده هفته اول رشد درختان انجام مي‌شود، لذا كود دهي مناسب در زمان شروع رشد درختان بسيار اهميت دارد.

مقدار ساليانه كود مصرفي بستگي به موقعيت منطقه، نوع خاك، سن درختان، نحوه هرس، ميزان رشد و باردهي درختان دارد. مقدار كود لازم براي يك هكتار باغ كيوي با خاك متوسط بشرح زير است:

سال اول :

25- 20 كيلوگرم ازت، 100- 25 كيلوگرم سولفات آمونيم يا 45 كيلوگرم اوره كه درسه تا چهار مرحله داده شود.

سال دوم

60- 50 كيلوگرم ازت (290- 240 كيلوگرم سولفات آمونيم يا100 كيلوگرم اوره )

25- 20 كيلوگرم فسفر (120- 95 كيلوگرم فسفات آمونيوم )

35- 30 كيلوگرم پتاسيم ( 60 كيلوگرم سولفات پتاسيم )

سال سوم

100- 80 كيلوگرم ازت ( 500- 400 كيلوگرم سولفات آمونيوم )

40-30 كيلوگرم پتاسيم ( 130-100 كيلوگرم سولفات پتاسيم )

پتاسيم در مقايسه با دو عنصر ديگر( ازت و فسفر) بايد براساس نياز درخت و باروري آن محاسبه و بكار رود. بتدريج از سال سوم تا سالهاي 7 و 8 كه باروري به حد اعلاي خود مي‌رسد 140- 120 كيلوگرم ازت (650 كيلوگرم سولفات آمونيوم)،

50 كيلوگرم فسفر (240 كيلوگرم فسفات آمونيوم) و 80-70 كيلوگرم پتاسيم (140 كيلوگرم سولفات دوپتاس) به هر هكتار از باغ داده مي‌شود.

چنانچه رشد درختان زياد باشد مقدار ازت را به 250-200 كيلوگرم (1000 كيلوگرم سولفات آمونيم)، مقدار فسفر را 150-100 كيلوگرم (250 كيلوگرم فسفات آمونيوم) و پتاسيم را به 200-150 كيلوگرم (350 كيلوگرم سولفات پتاسيم) مي‌توان افزايش داد.

کود دهی و مدیریت خاک

چالکود زمستانه درختان کیوی کودهای محتوی آهن، روی منگنز یا کودهای میکرو کامل به همراه کودهای سه بیست و ۲ تا ۳ مرحله محلولپاشی با کودهای میکرو کامل در طول دوره رشد ( قبل از آغاز گلدهی، زمان فندقه شدن میوه ها، یک ماه بعد از محلولپاشی مرحله دوم) در افزایش تناژ محصول و سبزینگی درخت نقش بسزایی دارد.

زمان کوددهی درختان کیوی

تغذیه درختان کیوی از طریق مصرف کود های شیمیایی بعد از برداشت میوه شروع می شود و تا شروع دوره ی گلدهی در فصل بعد ادامه می یابد.

کود های پتاسه، فسفاته، عناصر کم مصرف بعد از برداشت میوه تا قبل از شروع رشد سالیانه قابلیت مصرف دارند. کود های ازته نیز بعد از شروع رشد ریشه و به صورت تقسیطی طی 4 مرحله تا شروع گلدهی در باغ کیوی مصرف می شوند.

کودهاي فسفر و پتاس را بهتر است يكبار در سال و آن هم در پایيز يا زمستان بكار برد. ولي كود ازته بايد در سه مرحله استفاده شود به ترتيب كه اولين مرتبه 15 روز پس از شروع رشد گياه، دومين مرتبه پس از گل دادن درختان و سومين بار در شهريور ماه.

در پاره ای از شرایط مانند مصرف نامتعادل عناصر غذایی، بالا بودن PH خاک، کارآیی جذب برخی از عناصر به خصوص عناصر کم مصرف چون آهن و منگنز کم می شود.

برای استفاده بهینه، مصرف کودها از طریق محلول پاشی ضروری است. استفاده کود های مایع کامل در نیمه اول اردیبهشت به رشد بهترکمک می کند.

در زمان شکوفایی گل و حین گرده افشانی نباید محلول پاشی انجام شود.

برای پرهیز از آسیب به میوه های جوان، محلول پاشی از اوایل تیر تا قبل از پیری برگ ها در نیمه دوم شهریور خاتمه می یابد. پس از محلول پاشی باغ کیوی آبیاری انجام شود.

تنظیم باروری با استفاده از هرس در کیوی

درخت کیوی گیاهی نیمه گرمسیری و خزان کننده است، به سرما مقاوم بوده و تا دمای ۱۸ درجه زیر صفر را تحمل میکند.

استان مازندران و گیلان در ایران تنها مکانهایی هستند که تمام شرایط آب و هوایی رشد این درخت را دارند. به دلیل وجود بازارهای خرید برای کیوی این محصول از نظر اقتصادی به خوبی میتواند با میوه هایی مانند مرکبات رقابت کند و از طرفی مدت زمان رسیدگی آن ۳ سال است و همچنین میزان برداشت کیوی برابر ۱۵ تا ۲۵ تن در هکتار میباشد. تکثیر از طریق قلمه روش آسان و در عین حال ارزان برای افزایش کیوی است. بهترین زمان برای تکثیر رویشی نیمه اول بهمن ماه است.

هرس زمستانه درختان کیوی مهم ترین و ضروری ترین عملیات اجرایی برای تولید محصول است و بیشترین تأثیر را روی فیزیولوژی و فرآیند گلدهی و در نهایت میوه دهی درختان دارد.

این هرس پس از ریزش برگ (اواخر آذر ماه ) تا قبل از شروع رشد سالیانه ( اواخر بهمن) انجام می شود. انجام این هرس پس از شروع رشد ریشه موجب ضعف شدید درختان کیوی می شود.

نکته: در مناطقی که هرس شدید روی درخت انجام می گیرد، مقدار نیاز گیاه به کود بیشتر از گیاهانی است که هرس کمتری روی آنها صورت گرفته است و معمولا شاخه ها را به قیم ها بسته و آنها را به حال خودباقی می گذارند. بخصوص کود پتاسه برای تولید میوه بسیارضروری است.

محصول بیش از حد موجب کاهش اندازه میوه ها گردیده و در ضمن بوته ها دچار سال آوری می شوند. در بوته های جوان محصول زیاد، تشکیل سایه انداز کامل را به تاخیر می اندازد. در مرحله اول تنظیم مناسب شدت هرس و در صورت لزوم تنک کردن گل های اضافه و حتی میوه های تازه تشکیل شده می تواند موجب تشکیل بار مناسب در بوت ها، گردد.

توسط تعداد شاخه های بارور نگهداری شده بعد از عمل هرس و در ضمن تعداد جوانه های بارور موجود بر روی شاخه های یکساله که معمولاً متورم تر از جوانه های غیر بارور می باشند، می توان میزان محصول بوته ها را مشخص نمود.

در اوایل بهار تمامی جوانه های موجود بر روی شاخه های یکساله بیدار نمی شوند و یا جوانه های بارور، گل های کج و ناقص حاصل می کنند.

در ضمن برخی از گل ها در اثر سرما، عدم گرده افشانی و امراض، از بین می روند. بنابراین با مشاهده رفتار بوته های کیوی فروت در سال های مختلف و با در نظر گرفتن عوامل فوق الذکر، می¬توان میزان محصول را پیش بینی نمود.

معمولاً انتظار بر این است که یک سوم جوانه های باقی گذاشته شده بعد از عمل هرس زمستانه، شاخه های بارور تولید نموده و هر یک از جوانه های بارور بیش از سه عدد گل حاصل کنند.

هنگام هرس باید شاخه هایی که قطر آنها کمتر از 4 – 3 سانتی متر می باشد، حذف گردد و شاخه های بارور کافی بر بوته نگهداری شوند.

پرورش دهندگان، هنگام هرس زمستانه سعی می کنند تا در هر متر مربع 55 – 50 عدد میوه تشکیل شود. شاخه های میوه دهنده باید طوری انتخاب شوند تا در هر دو طرف بازوهای اصلی به طور مناسب پخش شوند. با تجربه می توان تعداد شاخه های بارور بر روی هر بوته پیش بینی گردد و این مورد با محاسبه طول کلی شاخه های بارور باقی مانده بعد از هرس قابل محاسبه می باشد.

معمولاً در هر بوته 70 – 60 متر طول کلی شاخه های بارور، در نظر گرفته می شود. چنانکه ذکر گردید تمامی جوانه ها در اوایل بهار بیدار نمی شوند و در ضمن برخی از گل ها در اوایل رشد، از بین می روند.

در صورت گلدهی بیش از حد اقدام به حذف گل های اضافه می نمایند. برای این منظور گل های ناقص و کج را تنک می کنند.

توصیه می شود شکوفه های پایین شاخه که معمولاً میوه های پهن تولید می کنند، حذف گردند. اگر در مراحل بعد، میزان محصول بیشتر باشد، در طی دو هفته اول، میوه های تازه تشکیل شده را حذف می کنند. برای این امر بهتر است میوه های به هم چسبیده و یا آسیب دیده حذف شوند.

منابع : مهندس بیژن مرادی و دکتر طاهره رئیسی، پژوهشکده میوه های گرمسیری و نیمه گرمسیری. شناسنامه تصویری کیوی. معاونت امور توليدات گياهي، دفتر امور ميوه ها، وزارت جهاد کشاورزی.

گرد آورنده : محمد هادی سعیدی