بهترین روش کاشت یونجه
مقدمه :
با توجه به اینکه یونجه یک گیاه چندساله است، تعیین محل، زمان و بذر مناسب برای دستیابی به یک زراعت موفق بسیار ضروری است. یک کشتزار مناسب برای کاشت یونجه باید دارای خاکی با بافت لومی – شنی یا لومی – رسی با زهکشی مناسب، عمقی بیش از یک متر، PH در حدود 6.3 تا 7 و هدایت الکتریکی کمتر از 2 میلی موس بر سانتی متر باشد. با توجه به نیاز آبی یونجه منبع آب بایستی بتواند برای هر هکتار یونجه دست کم 100-80 لیتر آب در دقیقه فراهم کند. در ادامه مقاله به تفصیل درباره شرایط محیطی مناسب برای کاشت یونجه خواهیم پرداخت.
انتخاب محل مناسب برای کشت یونجه :
یکی از اقدام های اولیه و بسیار مهم در زراعت یونجه، تعیین محل مناسبی برای کشت آن است. انتخاب محل، یک تصمیم حساس در تولید یونجه است، چون شرایط محل می تواند عملکرد و دیگر برتری های یک رقم یونجه را تحت تاثیر قرار داده و حتی محدود کند. هر چند یونجه در طی گسترده ای از شرایط محیطی می تواند رشد کرده و محصول تولید نماید، ولی بابررسی اولیه دقیق و علمی، می توان بیشینه بهره وری را به دست آورد. در انتخاب محل برای زراعت یونجه، همیشه بایستی در نظر داشت که مناسب ترین محل برای کشت یونجه محلی است که بیشترین عملکرد و بالاترین کیفیت علوفه در آن تولید می شود. هنگامیکه در مرحله مکان یابی، کشتزاری برای کشت یونجه انتخاب شود که مناسب ترین میزان عمق نفوذ ریشه، عناصر غذایی، تهویه و آب را برای گیاه فراهم کرده و بدون تنش های عمده شوری و قلیایی و غرقابی باشد، می توان مطمین بود که شرایط برای بیشینه عملکرد یونجه فراهم شده است.
عمق خاک مناسب برای کاشت یونجه :
خاک باید به حد کافی عمیق باشد تا ظرفیت نگهداری آب را در حد مورد نیاز فراهم سازد. یونجه ریشه اصلی درازی دارد که تا اعماق بیشتری نسبت به ریشه بیشتر گیاهان زراعی مانند ذرت یا گندم نفوذ کند. در شرایط مطلوب ریشه های یونجه می توانند تا عمق 6 متری خاک نیز نفوذ کنند که این عمق نفوذ بالا به یونجه توان تحمل بالایی در برابر تنش خشکی می باشد. کمینه عمق خاک مورد نیاز برای کشت یونجه یک متر می باشد. خاک های کم عمق به طور عموم به لایه های زیر سطحی نفوذپذیری محصور شده اند که این لایه ها به علت کاهش نفوذپذیری و زهکشی خاک، عملکرد یونجه را کاهش خواهد داد.
خاک مناسب برای کاشت یونجه :
در برخی از مناطق که سطح سفره های زیرزمینی بالاست، یا نفوذپذیری خاک توسط لایه های بستری کاهش پیدا کرده است و یا در مسیل رودخانه ها قرار دارند، ممکن است در فصول پرباران سال حالت غرقابی ایجاد شود. یونجه به ویژه در مراحل رشد فعال به شرایط غرقابی حساس است. این حساسیت از بابت کاهش اکسیژن در دسترس ریشه ها و گره های تثبیت کننده نیتروژن ایجاد شده در نتیجه آن نارسایی های تنفسی و همچنین بیماری های مختلف ریشه و طوقه توسعه می یابد. در صورتیکه ایجاد حالت غرقابی همزمان با افزایش دمای هوا باشد، احتمال توسعه بیماری ها به شدت افزایش پیدا خواهد کرد. پیش از انتخاب چنین زمین هایی برای کاشت، بایستی بررسی لازم انجام گیرد تا بتوان مطمین شد که می توان با خاک ورزی مقی میزان نفوذپذیری را افزایش داد. در صورت برطرف نشدن تنگنای غرقابی باید از کاشت یونجه در کشتزار خودداری نمود.
شیب مناسب زمین برای کاشت یونجه :
برای کشت یونجه آبی اراضی با شیب کمتر از یک درصد بسیار مناسب است. 1 تا 2 درصد مناسب، 2 تا 5 درصد به نسبت مناسب، 5 تا 8 درصد کمی مناسب، 8 تا 12 درصد در شرایط خاصی کمی مناسب و شیب بیش از 12 درصد نامناسب می باشد.
PH مناسب برای کاشت یونجه :
اسیدی و قلیایی بودن خاک توسط پی اچ PH بیان می شود. خاک های با PH کمتر از 6.5 اسیدی، 6.5 تا 7.5 خنثی و بیشتر از 7.5 قلیایی به شمار می آیند. PH خاک بر میزان مواد غذایی در دسترس تاثیر می گذارد. برای زراعت یونجه PH های 6.3 تا 7.5 توصیه می شود، چون در این محدوده فعالیت باکتری های تثبیت کننده نیتروژن بیشتر تحریک می شود. زراعت یونجه در PH های کمتر از شش توصیه نمی شود. افزون بر این کاشت یونجه در خاک های با PH های بالاتر از 8 به غلت قلیایی بودن این خاک ها مشکل آفرین خواهد بود. خاک های قلیلیی به طور عموم شور نیز هسد و زهکشی مناسبی ندارند. یونجه به شوری خاک به نسبت حساس است. هر چند تولید یونجه در خاک های شور امکان پذیر است، ولی سطوح بالای نمک ایجاد سمیت کرده و دسترسی به آب را کاهش می دهد.
نکته : آستانه آسیب و زیان رسانی شوری در یونجه حدود 2 میلی موس در سانتی متر است.
در صورتیکه میزان شوری خاک از این میزان بیشتر باشد عملکرد یونجه به ازای هر واحد افزایش هدایت الکتریکی، حدود 7.3 درصد کاهش خواهد یافت. البته تحمل یونجه به شوری در مراحل مختلف نموی آن متفاوت است و در مرحله جوانه زنی بالاترین حساسیت رانسبت به شوری دارد و رفته رفته از میزان این حساسیت کاسته می شود. در کل اگر شوری خاک بالاتر از 5 میلی موس در سانتی متر باشد باید از کاشت یونجه خودداری کرد.
آب آبیاری مناسب برای کاشت یونجه :
کمیت آب
یونجه نسبت به دیگر گیاهان زراعی، نیاز آبی نسبتا بالایی دارد. یونجه برای تولید هر کیلوگرم ماده خشک 830-560 لیتر آب مصرف می کند. منبع آب بایستی بتواند برای آبیاری هر هکتار یونجه دست کم 100-80 لیتر آب در دقیقه فراهم کند. البته میزان دقیق نیاز آبی بنابه شرایط آب و هوایی و اقلیمی، نوع سامانه آبیاری و غیره متفاوت است. برای تامین این میزان نیاز آبی به منبع آب کافی و ثابت نیاز است، وگرنه عملکرد محدود خواهد شد.
کیفیت آب
کیفیت پایین آب نیز یک مسیله مهم در انتخاب محل برای کاشت یونجه است. آب چاه ممکن است دارای میزان نمک بالایی باشد. سمیت سدیم با بیکربنات نیز می تواند موجب ایجاد اختلال در نفوذ آب باشد. سمیت سلنیوم یا مولیبدن نیز می تواند موجب کاهش کیفیت علوفه تولیدی شود. سمیت عناصری مانند سدیم، کلر و غیره بیشتر در سامانه های آبیاری بارانی چالش آفرین است، چون این ناصر به طور عمده از طریق برگ جذب شده و باعث بورز آسیب و زیان در یونجه می شوند.
منبع :
راهنمای یونجه (کاشت، داشت، برداشت). منیری فر و همکاران. 1394. نشر آموزش کشاورزی.
گرد آورنده :
سپیده مدنی – کارشناس ارشد بیماری شناسی.
نظرات کاربران